Mahsus fanlarni o‘qitish metodikasi faninidan

 
maxsus  ta’lim  farqlanadi.  Kunduzgi,  kechki,
 
sirtqi  ta’lim  shakllari 
qonunlashtirilgan. Maorif muassasalarining tizimi ko‘p tarmoqlidir. 
         
Maorif  muassasalari.
 
Xalq  ta’limi
 
bilan  mashg‘ul
 
muassasalarni  sanab  
o‘tamiz:      maktabgacha      tarbiya  -  bog‘cha,
     
yasli;      o‘rta 
   
maktab  –  o‘rta  
umumiy;  o‘rta  maxsus
 
(chuqur  bilim  beradigan  va  jismoniy-aqliy
 
kamchiligi  bor 
bolalar  maktablari),
 
kechki  −  smenali,  sirtqi  maktablar;
 
kasb-hunar  kolejlari  va 
akademik-litseylar; o‘quv yurtliri va h.k.z.  
        Chet  til  o‘qitish  maqsadlari  va  mazmunlarp  tasnifi.  Tillar  o‘qitishda  ta’limiy 
maqsadlar  tipologiyasi  (tasnifi)  masalasi  ko‘tarilgan  emas,  chunki  qiyosiy  − 
metodik  muammolar  qo‘yilmagan.  Maqsadlar  tipologiyasi  o‘ta  chalkash  va  ayni 
chog‘da dolzarb ilmiy − metodik hodisadir. 
        Chet  til  o‘rganishdan  ko‘zlanadigan  maqsadlar  (amaliy,  ta’limiy,  tarbiyaviy 
va  rivojlantiruvchi)  o‘rta  va  oliy  ma’lumot  beradigan  o‘quvgohlar  uchun  birday 
taalluqli.  Ushbu  qismdagi  miqdoriy  ko‘rsatkichlar  va  sifat  tomonlari  maqsadga 
bo‘ysundiriladi va o‘quvgohlar turiga, ya’ni sharoitiga
 
qarab farq qiladi. 
       Chet  til  ta’lim  muassasasi  (fakulteta) da  ta’lim  mazmuniga  to‘rtinchi tarkibiy 
qism  kelib  qo‘shiladi:  til  haqidagi  bilimlar,  bu  degani  amaliy,  normativ  va  sof 
nazariy ma’lumotlar kiritiladi. 

---

24 
 
       Chet  til  o‘qitish  metodlari.  Maktab  ta’limida  chet  til  o‘qitishning 
zamonaviylashtirilgan  ongli  —  qiyosiy  metodidan  foydalaniladi.  Qiyoslash 
darsgacha  muallim  va  metodist  (darslik  muallifi)  tomonidan  bajarilsa,  chet  til 
ta’lim muassasasi fakultetida dars (mashg‘ulot)da ham bu ish turiga ruxsat beriladi. 
Talaba  chet  til  o‘rganish  jarayonida  ona  tili  va  chet  til  (va  hatto  ikkinchi  til) 
hodisalarini  qiyoslab  o‘rganadi.  Buning  sababi,  chet  tilni  kasbiy  maqsadda 
o‘rganayotganligidir. O‘rta maktabda tekstni boshdan-oxir og‘zaki tarjima kilishga 
ruxsat etilmaydi. Biroq oliy ta’lim muassasasida tarjima o‘qitish metodining zarur 
mezonlaridan biri maqomini oladi. 
        Metod va uni  tashkil qiladigan prinsip  (mezon)larning  o‘ziga xos qo‘llanishi 
o‘quv sharoitiga bog‘liq. 
        Ongli  —  qiyosiy  metodning  amaliy  va  nazariy  ta’lim  uchun  turli 
ko‘rinishlarini  qo‘llanish  ushbu  metodning  tasnifi  zamirida  yotadigan  birlamchi 
o‘lchov hisoblanadi. 
Tillar ta’limshunosligi 
        Hozirgi  zamon  til  o‘qitish  ilmidagi  ma’lumotlarni  umumlashtirib  quyidagi 
ta’rifni  tavsiya  etish  mumkin:  tillar  ta’limshunosligi  deganda,  yakzabonlik, 
ikkitillilik  −  zullisonaylik  va  ko‘p  tillilik  (poliglossiya)ni  o‘rgatishga  doir  ilmiy 
soha tushuniladi. 
        Ona tilini o‘qitish. Ona tili vositasida bolaning tafakkuri shakllanadi, tevarak 
—atrofni  ona  tili  yordamida  idrok  etib  tushunadi  va  boshqalar  bilan  muloqotga 
kiradi.  Ona tilini taqlidan o‘rganish  chog‘ida  analogiya  amal  qiladi, qanday  idrok 
etsa, shunday o‘zlashtiriladi va bilganiga monand gaplar (va so‘zlar) yaratadi. 
        Ikkinchi tilni o‘qitish. Ona tilidan keyingi navbatda o‘rganiladigan