Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Paxta tolasidagi nuqson va iflos aralashmalarni aniqlash
Paxta tolasiga organik va mineral ko‘rinishdagi iflos jismlar aralashgan
bo‘ladi. Bulardan tashqari, paxta tolalarida tabiiy paydo bo‘lgan - gajjaklik,
murakkab gajjaklik, pishmagan tolaning yaltiroq parchasi, pishmagan va
maydalangan tukli chigit ham bo‘ladi.
Paxta tozalash korxonalari laboratoriyalarida tolaning nuqsonlar va ifloslik
yig‘indisini aniqlashda qo‘l bilan ajratish va mexanizatsiya-lashtirilgan usulda tahlil
qilish usullari qo‘llaniladi.
Tolaning nuqsonlari iflosligini qo‘l bilan aniqlanganda I va II navlar uchun 50
g va III, IV va V navlar uchun 10 g og‘irlikda uch marta analiz qilinadi. Birinchi
tekshirishda yirik iflosliklar, gajjaklar, murakkab gajjaklar, o‘lik, maydalangan
chigitlar va pishmagan tolaning yaltiroq parchasi ajratib olinadi. Ikkinchi
tekshirishda qolgan toza toladan yuqori navlar uchun 1/20 qismini va past navlar
uchun 1/10 qismini ajratib, bu namunadan tolali chigit qobig‘i va mayda ifloslik
ajratiladi. Uchinchi marta tekshirishda ikkinchi tekshirishdan chiqqan toza tolaning

---

105
yuqori navlari uchun 1/15 qismini va past navlar uchun 1/2 qismini ajratib, bu
namunadan faqat tugunchaklar ajratiladi.
Shundan keyin ajratilgan iflosliklar va nuqsonlar alohida tarozida tortilib,
boshlang‘ich namunaning og‘irligiga (50 g yoki 10 g) nisbatan foizi aniqlanadi:
Paxta tolasidagi nuqson va iflos aralashmalarning yig‘indisini aniqlashda AX-
2 tola analizatoridan foydalaniladi. Ushbu usulning mohiyati shundaki, paxta tolasi
tarkibidagi nuqson va iflos aralashmalarni mexanikaviy ajratib, boshlang‘ich
namunaning og‘irligiga nisbatan foizi aniqlanadi. AX-2 belgili analizatorida
ishlash uchun keltirilgan tola namunasidan har birining og‘irligi 100 g bo‘lgan
ikkita kichik namuna olib, ularning har biri 8 daqiqa davomida analizatordan
o‘tkaziladi.