Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Tola uzunligini Jukov usulida aniqlash
Paxta tolasining uzunligi yigirish tizimini aniqlash uchun zarur bo‘lgan
omillardan biri hisoblanadi. Yigirish jarayonida paxta tolalari aralashmalardan
tozalanadi, parallellashtiriladi, so‘ngra bir-biriga burab qisiladi, natijada tolalar
orasida ularni bir-biriga bog‘laydigan ishqalanish kuchlari paydo bo‘ladi. Shuning
uchun, uzunroq tolalardan yigirish mashinalari serunum ishlaganida ham ingichka
va pishiq ip ishlab chiqarish mumkin. Har bir namuna paxtada ham ayrim
tolalarning uzunligi turlicha (6x45 mm) bo‘lgani bois yigirish tizimini tanlash uchun
kerakli uzunliklarning o‘rtacha ko‘rsatkichlarini aniqlash zarur bo‘ladi. Bu
ko‘rsatkichlar - modal va shtapel uzunlik, tola bazasi va uzunlik jihatidan tekisligi -
Jukov asbobi bilan aniqlanadi.
Agar tolaning tekisligi c 1000 bo‘lsa, bunday tola uzunlik jihatidan tekis
hisoblanadi.
Tekshirish natijalaridan foydalanib, paxta tolalarining uzunlik jihatidan
taqsimlanish diagrammasini (29-rasm) tuzish mumkin. I va II egri chiziqlar o‘rta
tolali paxta uchun, III va IV egri chiziqlar ingichka tolali paxta uchun tuzilgan. Har
bir egri chiziqda maksimum maydoni aniq ko‘rinib, bu yerda olingan turdagi paxta
tolasi uchun xos bo‘lgan uzunlik, ya’ni modal uzunlik ko‘rinib turadi. Har bir egri
chiziq maksimum nuqtasidan ikki tomonga pastlashib ketishi chap tomonga
qiyaroq bo‘lsa, o‘ng tomonga tikroq bo‘ladi. Bu hol paxta tolalari ichida uzunligi
modal uzunlikdan kichik bo‘lgan tolalar ko‘pligini ko‘rsatadi. Uzunligi 15 mm dan
kam bo‘lgan tolalar yigirish uchun yaramaydi, ular paxta tolasining sertukliligini
tavsiflaydi.

---

112
29-rasm. Paxta tolalarining uzunligi jihatidan taqsimlanish diagrammasi
I va II egri chiziqlarga mos keladigan o‘rta tolali paxta tolalarining modal
uzunligi L
m
 bir xil bo‘lsa ham birinchi holda tolalar uzunlik jihatidan tekisroq
bo‘lib, ikkinchi holda notekisroqdir. III va IV egri chiziqlariga mos keladigan
ingichka tolali paxta tolalari ham xuddi shunga o‘xshaydi.