Mahsulotlar sifatini aniqlash va sertifikatlash

Uzunlik ko„rsatkichini o„lchash
 
Paxta tolasining uzunligi yuqori o„rtacha uzunlik ta‟rifi bilan ifodalandi 
(UHM). Uni aniqlashda faqat oichanayotgan namuna massasining yarmini 
tashkil etuvchi uzun tolalar ishtirok etadi.
Namunadagi barcha tolalar o„rtacha uzunhkning yuqori o„rta-cha 
uzunlikka nisbati bilan tolaning uzunlik bo„yicha bir xillik indeksi foiz 
hisobida ta‟riflanadi.
Uzunligi 0,5 duym (12,7 mm) dan kam bo„lgan tolalar SFI indeksini 
tashkil etadi. Bu ko„rsatkich namunaning umumiy vazni dagi kalta tolalar 
massasining foizini ifodalaydi.
Uzunlik ko„rsatkichlari maxsus qisqichlarda shtapel ko'rinishida 
qisilgan tolalarning qisilgan joyidan to shtapelnmg uchigacha boigan 
ko„ndalang kesimini nurli skanerlash natijasida hosil qilinadigan nur 
o„tkazuvchanlikning egri chizig„ini hisoblash yo„li bilan aniqlanadi. Shtapel 
bo„yicha o„tuvchi nur jadalligi o„zgarishiga binoan yuqori o„rtacha uzunlik, 
uzunlik bo„yicha bir xillik indeksi va kalta tolalar ulushi ko„rsatkichlari 
aniqlanadi.
Uzunlik ko„rsatkichini oichash uchun namunani «taramcha» (tu- tam) 
ko„rinishda tayyorlash maxsus uskuna fibrosemper (9) yordamida amalga 
oshiriladi. Taroqchasimon qisqich tishlari yuqoriga qaratilib, fibrosemplerga 
o„matiladi. Paxta tolasining namunasi fibrosempler silindriga joylashtiriladi 
va u silindming ichkari tomonidan teshikli plastinaga qoi bilan bosiladi. 
Uskunaning dastasi soat strelkasiga qarshi tomonga toiiq bir marta 
aylantiriladi. Bunda ta-roqli qisqich tola bilan toidiriladi va fibrosemplerning 
ignalarida taralishi orqali tolalar tutami shakllanadi. Qisqich bir tekisda, 
taroqcha qatorida bo„shliqlarsiz toidirilishi kerak.
Fibrosemplerda tayyorlangan tolalar tutami taroqchasi Uzunlik/ 
Pishiqlik moduli (3) qutisiga joylashtiriladi. Tizim avtomatik ravishda 
taroqchada qisilmay qolgan tolalarni tarab tashlaydi, taroqchali qis- qichni 
tizimning uzunlik va pishiqlik ko„rsatkichlarini oichash qismi- ga 
yo„naltiradi. Dastlab tutam nur bilan skanerlanadi va so„ngra uziladi.
120 

---

Agar namuna tutami oichash mexanizmlari uchun juda ham katta yoki 
juda ham kichik boisa monitorda (11) «Katta namuna» yoki (Kichik 
namuna) degan yozuv paydo boiadi.
Bunday holda xuddi o„sha tola namunasidan boshqa tutam tay-
yorlanadi.
Har bir namuna yangi olingan tola tutamini qaytarib ko„rish yoii bilan 
uzunlik ko„rsatkichi bo„yidia kamida ikki marotaba o„lchanadi. Olingan 
natijalar avtomatik ravishda monitorda namoyon boiadi.
Pishiqlik koisatkichini va uzilishdagi nisbiy uzayishini oichash.
Paxta tolasining pishiqligi solishtirma uzilish kuchi ta‟rifi bilan gk/ teks 
da ifodalanadi.Uzilishdagi nisbiy uzayish (Elongation) tolaning uzilishi 
paytidagi uzayishining foizda ifodalanadi.
Ko„rsatkichlami oichash dinamometrik usul bilan oichash analizatorida 
amalga oshiriladi. Bunday qisqichlar orasidagi masofa 1/8 (3,2 mm) boiib, 
uzilish kuchi ta‟sirida tolalar yassi tutamining uzilishi aniqlanadi.
Tolaning pishiqligini oichash uchun uning uzunlik ko„rsatkichi 
bo„yicha oichovdan o„tgan tutami ishlatiladi. Tizim avtomatik ravishda 
qisqichlar o„mini aniqlab, so„ngra tolalar uzilishini amalga oshiradi.
Har bir namuna solishtirma uzilish kuchi ko„rsatkichlari va uzilish-dagi 
nisbiy uzayishi bo„yicha yangi olingan tola tutamini kamida 2 marotaba 
qayta ko„rish yoii bilan oichanadi.