Mahsuldor qatlamlarni ochish va

 
4.2 –расм. «AppliLab» программали таъминлаш асосида 
ишлайдиган керн ушлагичнинг умумий ко„риниши. 

---

159
4.8.Qatlamlarni birlamchi ochishda mahsuldor qatlamlarni potensial 
mahsulligini saqlash 
 
Ko‗p qatlamni obektlarni ishlashda har bir mahsuldor qatlamni birlamchi 
ochish sifatini oshirish uchun konni so‗nish davrida ishlatilayotganda har xil 
parametrlar bo‗yicha qatlamlarni noyaxlitligi oshgan, asosiy masalalardan biri neft 
qazib olishni oshirish, quduqni ishlatishga sarflanadigan xarajatlarni qisqartirish 
hisoblanadi. 
Qatlamlarni ochish sifatini oshirishda quduqlarni burg‗ilash jarayonida 
qatlamlarning potensial mahsulligini pasaytiruvchi va yomonlashtiruvchi asosiy 
sabablar aniqlanadi. Bu ishlarni o‗rganishga ko‗pgina ishlar bag‗ishlangan 
[6,7,19,43,45,48 ]. Burg‗ilash eritmasining qatlamga salbiy ta‘sir etish darajasining 
alohidagi samaralarini tadqiqot etilgan asosiy ishlardagi xulosalarini va amaldagi 
ahamiyatini ko‗rib chiqamiz: 
-qatlamlarning loyli zarralarini bo‗kishini burg‗ilash eritmalari bilan kontaktda 
davom etishi va kapillyar kuchlar ta‘siri ostida mustahkam suvneft emulsiyalarining 
shakllanishi;
-burg‗ilash eritmasining qattiq zarralarini va filtratlarini qatlamning quduq tubi 
zonasiga chuqur kirib borishi;
8V
То„лиq
 
бир кернисиз иккита кернсиз
■ Flo-Pro эритмаси таъсиридан кейин 
о„тказувчанлик коэффиsиентининг тикланиши
Kern namunalarni o‗tkazuvchanlik 
koeffitsiyentini tiklanishini dinamikasi tasvirlangan
4.3 – расм. О„тказувчанлик коэффиsиентини тикланиш динамикаси
 

---

- burg‗ilash eritmalari eng katta zararni past o‗tkazuvchan qatlamlarga beradi 
hamda past bosimli mahsuldor gorizontga;
-burg‗ilash eritmasi qatlam bilan uzoq muddat kontaktda bo‗lganda hamda 
quduq tubi stvoli va quduq tubi zonasining oralig‗ida bosimlar farqi katta bo‗lganda 
salbiy ta‘sir ko‗rsatadi.
Burg‗ilash eritmasini quduq tubi zonasiga salbiy ta‘sir ko‗rsatish holatini oldini 
olish uchun quyidagi talablarga rioya qilinadi: 
-qatlamning quduq tubi zonasiga burg‗ilash eritmasining filtratlarini va qattiq 
zarralarini minimal kirishini ta‘minlash;
-qatlam suyuqligi va loyli zarralarni o‗zaro reaksiyalanishi natijasida g‗ovaklik 
kanallarida reaksiyalanishiga va har xil cho‗kindilarni paydo bo‗lishiga yo‗l 
qo‗ymaslik;
-qatlamga kirgan filtrat va qattiq zarralarni quduqlarni o‗zlashtirish jarayonida 
nisbatan yengil chiqib ketishini ta‘minlash.
Burg‗ilash jarayonida qatlamlarni samarali ochilishini ta‘minlash maqsadida 
uglevodorod asosidagi gidrofobli emulsiyali eritmalardan samarali foydalaniladi. 
TatNIPIneftda terrigen yotqiziqlarida uglevodorod asosidagi texnologik suyuqliklarni 
(UATS) qo‗llab mahsuldor qatlamlarni ochish va ajratish bo‗yicha kompleks 
texnologiyalar ishlab chiqilgan. Bu texnologiya asosida quduqning mahsulligini 40% 
ga oshirishga imkoniyat beradi va quduqlarni o‗zlashtirish muddatini 40-75% 
kamaytirishni ta‘minlaydi. UATS ni qo‗llash kam mahsulli qatlamlarni 
o‗zlashtirishda samaralidir. Oqimsiz qatlamlarda UATSni qo‗llash asosida neft 
oqimining debitini 3 – 4 t/kun.ga oshiriladi. 
Ramashkin konlari sharoitida mahsuldor qatlamlarni ochishda loyli eritma 
qo‗llanilgan bo‗lib, qatlam bosimiga bog‗liq, VM-6 bo‗yicha suvberuvchanligi 10 
sm3/30 min va qatlamning ochilgan perforatsiya orqali gidroimpulsli yo‗l orqali 
UATS bilan ishlov berilgan, oraliqlari 5 m.dan kichik bo‗lmagan loyli to‗siqlar: 
UATS ning tarkibi: bitumli distillyat —98%, emultal - 2%. Quduqqa bir marta ishlov 
berishda UATSning miqdori hisoblash yo‗li orqali 0,5 m3teshilgan qatlamning bir 
metr qalinligiga.

---

161
UATSni haydash texnologiyasi uni qatlamgacha olib borish va qatlam bosimini 
10 MPaga o‗zgartirib oshirish asosida gidroimpulsli ta‘sir qilish yordamida qatlamga 
10 – 12 siklda haydaladi va keyin esa atmosfera bosimigacha tushiriladi. Har bir 
siklda haydash 5 daqiqa ushlab turiladi. Bunday quduqlar kompressor bilan 
o‗zlashtirilmaydi. 

---

Xulosa 
Quduqlar burg‗ilangandan so‗ng neft va gaz mahsulotlari chiqmasa yoki kerak 
miqdordagi zaxirasiga ega bo‗lmasa, sarf qilingan mablag‗lar qoplanmaydi. Natijaviy 
ishlarni samarasi oqim kattaligi, quduqni o‗zlashtirish davomiyligi, yuvish 
aralashmalarini burg‗ilash uchun ishlatilgan uskunalarni sifati, mahsuldor qatlamga 
kirish va sifatli tugallash bilan baholanadi. 
Mahsuldor qatlam yuvish aralashmalari bilan burg‗ulanganda, undan suyuqlik 
fazasi ajralib chiqadi. Qatlamdagi filtrat qancha katta bo‗lsa, yuvish-aralashmasini 
suv berishi, qatlamni burg‗ulash davomiyligi uzoq davom etadi. Bosim sakrashi, 
xalqa fazasiga oqim haydash aralashma harorati yuqori, mustahkamlash tizmasi bilan 
quduq devori orasidagi faza shunchalik kichik bo‗ladi. 
Qatlam ustuni zonasidagi ifloslanishga burg‗ulashni davomiyligi va quduqlarni 
o‗zlashtirishni murakkabligi va uning boshlanish debitiga ta‘sir qiladi. Kuchli 
ifloslangan qatlamni o‗zlashtirishda depressiyani kuchaytirishga, quduqdan 
aralashmani surib chiqarish uchun ko‗p vaqt sarflanadi va ustun devori zonasidan 
filtratlarni chiqarib olishga to‗g‗ri keladi.