Mahmud Zamaxshariyning so‘z turkumlariga oid qarashlari Bajardi: Avazova Farangiz

Tili	Ma’nosi	So‘z
So‘z
Arabcha	ibil	savr	baqara
forscha	shturon	gov	modagov
Turkiycha	tevelar, tuyalar	o‘kuz ho‘kuz	inek sigir

Xulosa

• Yuqorida keltirilgan ma’lumotlarni o‘rganish natijasida shunday xulosalarga kelish mumkin:
• olim o‘zining “ Al – Mufassal”, “ Muqaddimat ul- adab” va “ Tematik lug‘at” kabi asarlarida so‘z turkumlariga oid fikrlarini bildirgan;
• u so‘z turkumlarini o‘rganishda yunon olimlarining fikrlariga ham e’tibor qaratgan.
• arab va turkiy tillarni qiyoslab xulosalar chiqargan;
• so‘z turkumlarini ismlar, fe’llar va harflarga bo‘lgan va turkumlash tasnifi tarkibiga ot o‘zgarishlari va fe’l o‘zgarishlari kabi kategoriyalarni ham kiritgan.

U ismlar – ot, sifat, son, olmoshlar. Fe’llar – harakatni bildirgan barcha so‘zlar. Harflar – bog‘lovchi, yuklama va ko‘makchilar, undovlar deb keltiradi. Bugungi kun o‘zbek tili morfologiyasi ham bu fikrlardan u qadar yiroq emas. Faqat ismlar o‘rnida mustaqil so‘z turkumlari atamasi ishlatiladi va fe’l ham shu tasnifga kiritilganini ko‘rishimiz mumkin. Harflar esa yordamchi so‘z turkumlariga teng kelishini hamda alohida olingan so‘zlar qo‘shilganini kuzatamiz.

Foydalanilgan adabiyotlar

• Mirziyoyev Sh. Insonparvarlik, ezgulik va bunyiodkorlik – milliy g‘oyamizning poydevoridir.- Toshkent: Tasvir, 2021.- B: 28.
• Mamatoxunova D, Mirziyotov Sh. Arab fililogiyasiga kirish. Toshkent, 2010. 31-32- b.
• Nosirova M. O‘rta asr arab nahvidan namunalar. - Т., 2004, 10-b.
• Nosirova M. Mahmud Zamaxshariyning “Al-Unmuzzaj fin –nahvi risolasi”. -Т ., 2005, 4-b.
• Normo‘minov Sh. So‘z turkumlarining nazariy masalalari. O‘quv- uslubiy majmua.- Samarqand, 2021.B:53- 55.
• Mahmud Zamaxshariy. – Toshkent: “Tafakkur” nashriyoti, 2019.
• Solijon Hasanov. “Xorazm ma’naviyati darg‘alari”. – Toshkent: “Adolat”, 2001. B.123-130.
• www.ziyo.uz
• www.ziyonet.uz
•  
•  

E’tiboringiz uchun rahmat!!!