«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

 
Литература 
1. Арутюнян, Н.С. Лабораторный практикум по технологии переработки жиров 
/ Н.С.Арутюнян [и др.]. — М.: Агропромиздат, 1991. — 160 с. 
2. Ричард О’Брайен . Жиры и масла. Производство состав и свойства 
применение. Санкт-Петербург. Профессия-2007. С.744. 
3. Руководство по технологии получения и переработки растительных масел 
и жиров. Том 3, книга вторая. Наук проф. А.Г. Сергеева Ленинград
1977 г. С. 351 

---

460 
KOLBASA MAHSULOTLARI ISHLAB CHIQARISHDA O'SIMLIK 
OQSILLARIDAN FOYDALANISH ISTIQBOLLARI 
Isayev G’.Y., Kurambayev Sh.R 
Urganch davlat universiteti 
Bugungi kunda go'sht xom ashyosiga va ulardan ishlab chiqarilgan 
mahsulotlarga bo`lgan talabning oshib borishi alternativ go`sht manbalarini
yaratishni taqoza qilmoqda. Shuning uchun, bugungi kunda go'sht mahsulotlari 
alternative manbalarini izlash uchun o`simlik oqsillaridan foydalanish juda muhimdir. 
So'nggi yillarda oqsilga boy bolgan o'simlik manbalari bilan ovqatlanadigan 
insonlarda yurak-qon tomir kasalliklari va boshqa metabolik kasalliklar xavfi kamroq 
ekanligi haqida ma`lumotlar mavjud.
Tadqiqot maqsadi kolbasa ishlab chiqarishda o'simlik va hayvonot 
manbalaridan oqsil preparatlarining asosiy xususiyatlarini o'rganishdir. 
O'simlik manbalaridan eng mashhur oqsillar soya oqsillari bo'lib, ular oqsil 
tarkibiga qarab uch guruhga bo'linadi: - soya uni - 50% proteindan ortiq emas; 
- soya kontsentratlar-taxminan 70% protein; - soya izolyatsiyasi – izolyatsiya 
qilingan soya oqsillari) - kamida 90% protein. 
Bu oqsillarning barchasi boshqa o'simliklarga nisbatan proteinga boy bo'lgan 
soya fasulyasidan olinadi – loviya 50% proteinni o'z ichiga oladi. Soya oqsillarining 
biologik qiymati kazein qiymatining 89% hisoblanadi, xalqaro standartning birligi 
sifatida qabul qilingan bug'doy uchun bu ko'rsatkich 52% va mol go'shti uchun -125 
%. Soya oqsili shifobaxsh ta'siri bor-soya yog ' kislotalarining 80 % to'yinmagan, 
hayotiy muhim.
Soya proteini preparatlarini qo'llashning asosiy afzalliklari quyidagilardir: 
– ishlab chiqarishning iqtisodiy ko'rsatkichlarini yaxshilash (go'sht xom 
ashyosini iste'mol qilishni kamaytirish, yuqori sifatli mahsulotlarni saqlashda 
qimmatbaho yog'siz go'shtni chiqarish, yuqori darajada yog ' va biriktiruvchi to'qima 
bilan go'sht xom ashyosidan oqilona foydalanish; issiqlik bilan ishlov berishda massa 
yo'qotishlarini kamaytirish); 
- tayyor mahsulot sifatini oshirish (xolesterin va yog 'kislotalari kamaytirish, 
bulyon va yog' shish xavfini kamaytirish); 
– jarayoni barqarorlik (to'lg'azish yopishqoqligi, yog ' emulsifikasyon oshirish). 
Mamlakatimizda transgenik o'simliklarni etishtirish hali ruxsat etilmagan, 
ammo oziq-ovqat mahsulotlarida genetik jihatdan modifikatsiyalangan o'simliklar va 
mikroorganizmlarning bir nechta turlarini, shuningdek, Rossiya federatsiyasi 
hududida ro'yxatga olish va nazorat qilishning tegishli tartibidan o'tgan mahsulotlarni 
import qilish, qayta ishlash, ulardan foydalanish mumkin. 
Soya proteini preparatlari asosida oqsil-yog 'emulsiyalarini tayyorlash bir necha 
usul bilan amalga oshiriladi va eng barqaror xususiyatlarga ega bo'lgan emulsiyalarni 
ishlab chiqarish, qoida tariqasida, izolyatsiya qilingan va konsentrlangan soya 
oqsillaridan foydalanishni ta'minlaydi. Yuqori protein tarkibidagi uglevod miqdori 
past bo'lgan soya boshqa dukkakli ekinlarga nisbatan noyob o'simlik oqsili manbai 

---

461 
sifatida tavsiflanadi. Ba'zi dukkaklilarning ozuqaviy tarkibi, shu jumladan soya 
donlari quyidagi jadvalda keltirilgan. 
Dukkakli o`simliklar donining kimyoviy tarkibi