«Mahalliy xomashyolar va ikkilamchi resurslar asosida innovatsion texnologiyalar»

Dorivor limono‘t (Melissa Officinalis). Yer ustki qismi tarkibida 0,01-0,33% 
efir moyi, C vitamin, karotin, fenilkarbon kislotalar, triterpenlar, flavonoidlar, 5-10% 
oshlovchi va boshqa moddalar, urug‘ida 20-27% yog‘ bor. Limono‘tning efir moyi 
geraniol, linalool, nerol, farnezol va ularning sirka kislotasi bilan birikmasi, limonen, 
pulegon, geraniol, nerol va boshqa terpenlardan tashkil topgan. Limono‘tning yer 
ustki qismidan tayyorlangan damlamasi ovqat hazmini yaxshilash uchun ishlatiladi. 
Bundan tashqari, u kamqonlik, ba’zi asab va yurak kasalliklarini davolashda, og‘riq 
qoldiruvch, surgi, siydik haydovchi vosita sifatida ham qo‘llaniladi. 
Oddiy qora zira (Carum carvi). Mevasi tarkibida 3-7% efir moyi, 14-22% 
yog‘, 20-23% oqsil moddalar, flavonoidlar hamda oshlovchi moddalar bo‘ladi. Efir 
moyi maydalangan mevadan suv bug‘i yordamida haydab olinadi. Qora ziraning efir 
moyi sarg‘ish suyuqlik bo‘lib, zichligi 0,905-0,915; refraksiya soni 1,4840-1,4890. 

---

393 
Moy tarkibida 50-60% karvon, 40-50% limonen, 40-70% karvakrov, digidrokarvon 
va digidrokarveol birikmalari bo‘ladi. Qora zira mevasi oziq-ovqat, parfyumeria va 
boshqa sohalarda katta ahamiyatga ega. 
Arpabodiyon (Anisum vugare) mevasi tarkibida 6% gacha efir moyi, 8-
28,4% yog‘, oqsil va boshqa moddalar bor. Efir moyi 80-90% anetol, 7-10% 
metilxavikol, anis aldegidi, anis kislotasi va boshqa birikmalardan tashkil topgan. 
Mevasi va efir moyi balg‘am ko‘chiruvchi (bronxit, traxeit, larengit, ko‘kyo‘tal, nafas 
yo‘llarining yallig‘lanish kasalliklarida), meteorizimda va surgi sifatida qo‘llaniladi.
Xushbo‘y shivit (Anethum graveolens) mevasi tarkibida 4% gacha efir moyi, 
20% yog‘ kumarinlar, flavonoidlar va boshqa moddalar bor. Efir moyi 50% gacha 
karbon, 30% gacha apiol, limonene, fellandiren va boshqa terpenoidlardan tashkil 
topgan. Dori pereparatlari qorin bo‘shlig‘idagi a’zolar spazmida, surunkali spastik 
qabziyatda, surunkali yurak qon-tomirlar ishi yetishmovchiligida hamda stenokardiya 
kasalligining oldini olishda qo‘llaniladi.