Mahalla va oila

O‘zbekiston Respublikasining 2019-yil 2-sentabrdagi “Xotin-qizlarni tazyiq va zo‘ravonlikdan himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonuni.


Zo‘ravonlik – xotin-qizlarga nisbatan jismoniy, ruhiy, jinsiy yoki iqtisodiy ta’sir o‘tkazish yoki bunday ta’sir o‘tkazish choralarini qo‘llash bilan tahdid qilish orqali ularning hayoti, sog‘lig‘i, jinsiy daxlsizligi, sha’ni, qadr-qimmati va qonun bilan himoya qilinadigan boshqa huquqlari hamda erkinliklariga tajovuz qiladigan g‘ayrihuquqiy harakat.

• 
  Iqtisodiy zo‘ravonlik - xotin-qizlarga nisbatan turmushda, ishda va boshqa joylarda amalga oshirilgan zo‘ravonlik shakli, xotin-qizlarning normal yashash va kamol topish uchun oziq-ovqat, uy-joy hamda mehnatga oid huquqini amalga oshirishni cheklashga olib keladigan
  

harakat (yoki harakatsizlik);

Jinsiy zo‘ravonlik - xotin-qizlarga nisbatan ularning roziligisiz shahvoniy xususiyatga ega harakatlarni sodir etish orqali jinsiy daxlsizlikka va jinsiy erkinlikka tajovuz qiladigan zo‘ravonlik shakli, shuningdek, zo‘rlik ishlatish bilan tahdid qilish yoxud ayol jinsidagi voyaga yetmagan shaxslarga nisbatan axloqsiz harakatlar sodir etish orqali uchinchi shaxs bilan jinsiy aloqa qilishga majburlash; Ruhiy zo‘ravonlik - xotin-qizlarni haqoratlash, ularga tuhmat qilish, tahdid qilish, ularning sha’nini, qadr-qimmatini kamsitish, shuningdek, ularning hoxish-irodasini cheklashga urinishlar.

22-rasm



.


Himoya orderi va uning berilish tartibi

O‘zbekiston Respublikasi “Xotin-qizlarni tazyiq va zo‘ravonlikdan himoya qilish to‘g‘risida” Qonunining 23-moddasida tegishli hududda tazyiq va zo‘ravonlikning yakka tartibdagi profilaktikasini amalga oshirish uchun mas’ul bo‘lgan ichki ishlar organining mansabdor shaxsi tazyiq va zo‘ravonlik fakti yoki ularni sodir etish xavfi aniqlangan paytdan e’tiboran 24 soat ichida himoya orderini o‘ttiz kun muddatgacha berishi belgilangan.

Gender tenglikka erishish yo’llaridan biri bu - xotin-qizlarning ijtimoiy faol bo’lishlaridir. Ijtimoiy faollik bu bir turidagi odamning ijtimoiy faoliyati boshqa faoliyat turlarini o'zlashtirish uchun o'zining ichki tuzilishini tiklashdir. Shaxs o'z kuchlarini qo'llashning tobora ko'proq sohalari va shakllarini topib, ijtimoiy faoliyat o'lchoviga ehtiyoj ko'proq zarur bo'lgan sohalarni kuchaytirish uchun faoliyatning individual aloqalarini to'sib qo'yadi. Shaxsning ijtimoiy faolligi va uning o'zgarishiga ichki va tashqi omillar ta'sir qiladi. Ichki omillarga shaxsning tabiiy va genetik xususiyatlari, uning xarakteri, ijtimoiylashuv darajasi, madaniyati, ongi, ehtiyojlari va boshqalar kiradi. Bularning barchasi bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Tashqi omillarga inson faoliyat ko'rsatadigan atrofdagi ijtimoiy va tabiiy muhit omillari kiradi.


Insonning ijtimoiy faolligini ikki qarama-qarshi yo'nalishda ko’rsatish mumkin:

• 
  ijobiy - shaxsning o'zgaruvchan sharoitlarga, boshqa odamlarga va o'ziga turli xil faoliyatlari orqali jamiyat foydasiga yo'nalishi;
  
• 
  salbiy - shaxsning jamiyatdan uzoqlashishi, turli xil harakatlar orqali jamiyatga ta'sir ko'rsatishning asotsial shakllarini amalga oshirish.