Magmatik tog’ jinslari haqida

Magmatik tog’ jinslari klassifikatsiyasi, rogovik, gil

Tog' jinsi tarkibi			Chuqurlikdagi tog' jinslari		Yer yuzasidagi tog' jinslari
Kimyoviy	Asosiy minerallar			Qadimgi (o'zgarganlari)		Yosh (yangi)
Nordon SiO2>65%	Kvars, dala shpati (ko'proq ortoklaz), slyuda (kamroq boshqa qora minerallar)	Granit		Kvarsli porfit		Liparit
O'rta SiO265-52%	Dalashpati (ko'proqortoklaz). Kamroq soxta muguz aldamchisi, biotit avgit.	Sienit		Ortoklazli porfir		Traxit
		Diorit		Porfirit		Andezit
Asosiy SiO252-40%	Asosiy plagioxlaz (ko'proq labrador), avgit, bazida olivin.	Gabbro		Diabaz		Bazait
Ultra asosiy SiO2<40%	Avgit, olivin rudali mineral. Olivin va kon minerallar;	Piroksenit Pirodotit Dunit		---		---

Rogoviklar alyumosilikatli yondosh jinslarga magma massalarning ta'siri tufayli hosil bo'lgan kontakt metamorfizmi jinslaridir. Zich va donali tuzilishga ega, juda qattiq bo'ladi. Rogoviklarning mineral tarkibini kvarc, slyuda, odatda dala shpatlari, granatlar, andaluzit, sillimonit, kordierit tashkil etadi. Yangitdan hosil bo'lgan minerallarining xarakteri bo'yicha: biotitli, kordieritli va boshqalar ajratiladi.
Gilli minerallar - gillarning asosiy tarkibiy qismi boʻlgan va ularning fizik-kimyoviy, mexanik va b. xususiyatlarini belgilovchi suvli silikatlar guruhi. Yer yuzasidagi alyuminiy va magmatik hamda metaformik togʻ jinslari silikatlarining nurash mahsuli. Nurash natijasida nurash va sedimentatsiya muhiti fizik- kimyoviy sharoitlarining oʻzgarishiga bogʻliq holda G.m. ichki tuzilishi va kimyoviy tarkibining bosqichmabosqich oʻzgarishi sodir boʻladi. G. m. zarralarining oʻlchami 0,01 mm dan oshmaydi. Kristall strukturasiga koʻra G.m. qatlamli va soxta qatlamli silikatlarga kiradi. G. m. strukturasidagi kristallkimyoviy farqlar ularning kimyoviy tarkibidagi farqlariga muvofiq keladi. Shu xususiyatlariga koʻra G. m. birbiridan keskin farqlanadi. Mac, montmorillonitli minerallar juda yuqori oʻzaro modda almashinuv va adsorbsion xossalariga ega, kaolinitli minerallarda esa bu xususiyatlar kamroq namoyon boʻlgan. Gidro-slyudalar guruhiga mansub G. m. qizdirilganda hajmi juda kattalashadi. G. m.ni aniqlashda infraqizil spektroskopiyadan, kimyoviy rentgen, elektron-mikroskopik, termik metodlardan foydalaniladi.
Xulosa:
Magmatik jinslar Yerning hozirgi quruqlik yuzasining taxminan 15% ni tashkil qiladi. Yerning katta qismi ocean qogig’i magmatik toshdan yasalgan.
Magmatik tog 'jinslari geologik jihatdan ham muhimdir, chunki:

• 
  ularning minerallar va global kimyo ularning ota-onasi magmasi olinadigan pastki qobiq yoki yuqori mantiyaning tarkibi va bu qazib olishga imkon beradigan harorat va bosim sharoitlari to'g'risida ma'lumot beradi;
  
• 
  ularning mutlaq yosh ning turli shakllaridan olish mumkin radiometric tanishuv va qo'shni geologik bilan taqqoslash mumkin qatlamlar Shunday qilib. ning kalibrlashiga ruxsat beriladi geologic vaqt o’lchovi;
  
• 
  ularning xususiyatlari odatda ma'lum bir tektonik muhitga xos bo'lib, tektonik rekonstruksiya qilishga imkon beradi (qarang) plitalar tektonikasi);
  
• 
  ba'zi bir maxsus sharoitlarda ular muhim mineral konlarni (rudalar): masalan, volfram, qalay va uran odatda bilan bog'liq granitlar va dioritlar, rudalari esa xrom va platina odatda bilan bog'liq gabbros.
  

Foydalanilgan adabiyotlar:
T.N. Dolimov, V.I. Troistkiy – “Evolutsion geologiya”
N.SH. Tulyaganova, I.A.Agzamova, B.I.Allayarov – “Geologiya va Gidrogeologiya” o’quv qo’llanma
A.N. Yurichev – “Metamorfizm” o’quv qo’llanma
https://uz.wikipedia.org/ - Metamorfik fatsiya haqida