Magmatik tog’ jinslari haqida

Reja:

1. 
   Magmatik tog’ jinslari
   
2. 
   Effuziv magmatik tog’ jinslari
   
3. 
   Intruziv magmatik tog’ jinslari
   
4. 
   Magmatik tog’ jinslari klassifikatsiyasi, rogovik, gil
   

Magmatik tog’ jinslari haqida
Magmatik jinslar qaynoq qovushqoq magmadan yer qa'rida hosil bo'ladi. Agar magma yer po'stining katta chuqurligida qotib kristallansa intruziv (plutonik — grek afsonasidagi yerosti podshoxligidagi xudo Pluton nomi asosida) jinslar vujudga keladi. Agar magma yer yuzasiga lava holida chiqib qotsa kristallanmagan vulkanogen jinslar — effuzivlar hosil bo'ladi. Ulaming orasidagi oraliq hosilalar subvulkanik jinslar deyiladi. Agar magma katta hajmda yer po'stiga yorib kirsa, u sekin sovuydi va tekis tarqalgan yirik kristalli jinslar hosil qiladi. Bir necha kilometr qalinlikdagi qatlamlar qoplamasi tagida juda sekin sovushi tufayli yaxshi kristallanadi: kristallar oddiy ko'z bilan ko'rish mumkin bo'lgan o'lchamgacha yiriklashadi. Bu jinslardagi kristallar muayyan bir mo'ljallanishga ega bo'lmaydi. g'ovakliklari bo'lmaydi va juda zieh bo'ladi. Granitli magmaning sovushida minerallar aniq bir ketma ketlikda kristallanadi. Oldin ma'danli minerallar (magnetit, titanit), ulardan so'ng qora rangli minerallar (piroksen, rogovaya obmanka va biotit), keyingchalik— dala shpatlar va eng keyin kvarc. kristallanadi. Birinchi navbatda kristallanuvchi minerallar o'ziga xos kristallografik shaklni egallash uchun bo'sh joyga ega 102 bo'ladi, keyingilari esa oldingilar orasida qolgan joylarnigina egallashi mumkin. Shuning uchun ham granitlarda kvarc o'zining kristallografik shakliga ega bo'lmaydi va noto'g'ri shakldagi kristallarni tashkil etadi.
Effuziv magmatik tog’ jinslari
Effuziv jinslar yer yuzasiga oqib chiqqan suyuq lavaning qotishidan hosil bo'ladi. Ular tarkibidagi kremniy oksidining miqdoriga qarab nordon (Si02> 65 %), o'rta (Si02 - 65-52 %), asosli (Si02< 5 2 -4 5 % sinflarga bo'linadi.
Nordon effuzivlar riolitlar va dacitlardan iborat bo'ladi. Ular kuchsiz kristallangan bo'ladi va tarkibini kimyoviy analiz yordamida aniqlash mumkin.
Riolitlar (yunoncha — «rio» oqaman ma'nosini anglatadi) och, oqish, kulrang, qora, qizil va qo'ng'ir ranglarda bo'ladi.
Dacitlar granodioritlarning effuziv muqobili hisoblanadi. Ular kulrang, qizg'ish ko'pincha flyuidal teksturali bo'ladi. Dacitlarning porfir strukturali xili dacit — porfirlar deb ataladi.
O'rta tarkibli effuzivlar andezitlardan va traxitlardan va fonolitlardan iborat.