Magmatik tog’ jinslari haqida

Andezitlar odatda och va to'q kulrang, sarg'ishsimon kulrang bo'ladi. Andezitlarda asosiy massani vulkan shishasi tashkil qiladi.
Traxitlar - tipik effuziv jins. Ularning tarkibida kalishpatning (sanidin) yirik ristallari uchrashi mumkin. Mineral tarkibi kalishpat (75%), plagioklaz (10%), piroksen (10%) va ma'danli minerallardan (5%) iborat. Zichligi 2,7. qurilish materiali sifatida foydalaniladi.
Fonolit («jarangli tosh»)— nefelinli sienitning effuziv muqobili bo'lgan ishqorli jins. Odatda traxit bilan birga uchraydi. Bolg'a bilan urilganda jarangli ovoz chiqaradi, varaqsimon bo'linishga ega. Ilgari imoratlarning tomini yopish uchun foydalanilgan.
Asos tarkibli effuzivlar bazaltiardan. tarkib topgan bo'ladi.
Vulkan shishasi muayyan bir tog' jinsini bildimasdan, otqindi jinslarning butun bir guruhining nomini bildiradi va ular bir —biridan strukturasi bilan farq qiladi. Ularning kimyoviy tarkibi turlicha bo'lishi mumkin, fizik holati esa, odatda sun'iy shishaniki kabi amorf tuzilishlidir. Vulkan shishasi pemza, obsidian va pexshteynga ajratiladi.
Pemza — lotincha pumex («pumeks») so'zidan olingan bo'lib, «ko'pik» ma'nosini anglatadi. Haqiqatlan ham a juda g'ovakli kremniy oksidiga boy bo'lgan vulkar. shishasidir. U gazi ko'p bo'lgan lavaning tez qotishidan hosil bo'ladi. Amorf strukturali, yirik o'lchamli g'ovakliklarga boy jins. G'ovaklar lavadagi gaz pufakchalarining o'rni bo'lib, ular odatda o'zaro tutashmagan. Pemzaning hajmiy massasi 1 dan past (suvda cho'kmaydi), zichligi 2,4.
Intruziv magmatik tog’ jinslari
Intruziv jinslaming asosiy vakillari bo'lib granit, diorit, gabbro va peridotit sanaladi. Ulaming zichligi shu qatorda oshib boradi, kremnezyomning (Si02) miqdori kamayib boradi. Granit va riolit (liparit) kremnezem miqdori ko'pligi tufayli nordon jinslarga, diorit — o'rta, gabbro — asosli va peridotit — o'ta asosli jinslarga kiradi. Granit — diorit — gabbro — peridotit qatorida qora rangli minerallar miqdori asta —sekin oshib borishi tufayli ularning rangi qoralashib boradi. Rangning bunday o'zgarishi muhim diagnostik belgi hisoblanadi. Intruziv jinslar yer po'stining katta chuqurligida kristallanadi. Agar biz ularni yer yuzasida, ba'zan baland tog'larda uchratsak, bu ularning keyinchalik yer po'sti bilan birga ko'tarilganligidan va eroziya tufayli ustidagi qoplama jinslaming yuvilib ketganligidan dalolat beradi.
Nordon intruziv jinslar. Ularning orasida granitlar, gpanodioritlar, granosienitlar uchraydi.