Magistratura bo‘limi qo‘l yozma huquqida udk:[504. 05+57,4…

Kadmiyni aniqlash. 
uchun zarur jixozlar, idishlar, eritmalar na’munani 
analizga tayyorlash jarayoni oziq-ovqat va xomashyolardan toksik elementlarni 
miqdorini aniqlash bo`yicha talablar asosida amalga oshirildi [57]. 
Tigeldagi kulga suv hammomida isitilgan holda 5sm
3 
suyultirilgan nitrat 
kislota (1:2) qo’shib suyultirildi va 25 sm
3
distillangan suv, limon kislota qo’shildi. 
Limon kislota erigach 10 sm
3 
timol ko’ki qo’shilganda eritma rangi qizildan sariq, 
keyin zangori ko’k tusga o’tdi. Eritma 250 sm
3
li ajratgich varonkaga o’tkazilib 
hajmi suv bilan 150 sm
3
ga etkazildi. So’ngra kadmiy 5 sm
3 
dan ditizon (g/dm
3
) 
qo’shib rang o’zgarmay qolguncha ekstraksiyalandi. Ditizon fraksiyalari to’planib 
xloroform bilan ekstraksiyalandi. Ajratgich varonkada qolgan eritma filtrlab olindi. 
Varonkadanfiltr 0,2 mol/dm
3 
xlorid kislota so’ngra distillangan suv bilan yuvilib, 
umumlashtirildi. Bu eritma xlorid kislota eritmasiga qo’shildi va kuchsiz haroratda 
1 sm
3 
hajmgacha, so’ngra quruguncha suv hammomida bug’latildi. Qoldiq 10 sm
3 
fonli elektrolitda eritilidi. 
Temir miqdorini aniqlash.
Namunalardagi temir miqdorini aniqlash xosil 
qilingan mineralni eritmaga o`tkazish va kolorimetrik usulda aniqlashga 
asoslanilgan [58]. 
Temirning boshlang`ich eritmasi, gidroksilaminning gidroxloridli eritmasi, 
ortofenantrolin eritmasi va solishtirma nazorat va graudirlangan grafik uchun erit-
malar tayyorlandi. Eritmalarning optik zichligi kontrol eritmaga nisbatan foto-

---

50 
kolorimetrda o`lchandi. Namunalardagi temir miqdori loviyada 4,1-4,3; moshda 
12,3-12,6; no`xatda 7,3-7,5 mkg; yeryongoqda 4,7-5,4 mkg ekanligi aniqlandi. 
Qo’rg’oshin, rux, kadmiy, mis miqdori polyarografda o’zgaruvchan tok 
rejimida 5 sm
3
li elektrolizerda amalga oshirildi. Tekshirilayotgan eritmalardagi 
mishyak va temir fotokolorimetrda kontrol eritmaga nisbatan 20 mm qalinlikdagi 
kyuvetalarda 
λ
max
=520 10 nm to’lqin uzunligida optik zichligini o’lchash asosida 
bajarildi.