Маьрузалар курси

R 

 -dU
л

dI
л
,
(9.4) 
бунда U
л
 ва I
л
-лампадаги кучланиш, В ва ток кучи, А. 
Лампалар ва улар учун балласт қаршиликлар ишлаб чиқишда турғунликни тармоқ 
кучланишини ишлатиш коэффициенти бўйича баҳоданади: 
K
тур.
 

 U
л

U
тар.
. (9.5) 
Коэффициент К
тур.
қанча кичик бўлса, лампани ишини турғунлиги шунча юқори, амалда 
К
тур.

0,45…0,75. 
Разрядланувчи лампаларни ўзгарувчан токда ишлаши. Бу холда ҳам разряд ўзгармас 
токдаги каби стабиллаштирилади, аммо лампани ҳар ярим даврда қайтадан ѐндирилиши 
билан боғлиқ хусусиятлар пайдо бўлади. 
Лампа 50 Гц частотада энг катта нурланиш оқимини индуктив балласт қаршиликда 
беради, энг кичикни – сиғимлида. Нурланиш оқимини вақт бўйича тақсимланиши ҳам 
индуктив балласт қаршиликда энг яхши, актив ва, айниқса, сиғимли балласт 
қаршиликларда қоронғу танаффуслар пайдо бўлади – лампа нурланмайдиган вақтлар 
даври. Уларни мавжудлиги нурланиш пульсланишини коэффициентини кўпайтиради ва 
ҳаракатланувчи жисмларга сезгирликни бузилиши билан белгиланган стробоскопик 
эффектни пайдо бўлишига ѐрдам беради. Нурланиш пульсланишини коэффициенти, %: 
К
н.п.

урта
Ф
Ф
Ф
2
min
max

100%,
(9.6) 
бу ерда: Ф
max
, Ф
min
-ўзгарувчан ток частотаси белгилайдиган даврдаги нурланиш оқимини 
максимал ва минимал қийматлари; Ф
урта
-ўша даврдаги нурланиш оқимини ўрта қиймати. 
Лампани ишидаги фарқлар асосан ѐй разрядни тармоқ кучланишини 
ўзгаришларини ҳар ярим даврида ѐндиришни бир хил бўлмаган шартлари билан 
тушунтирилади. Индуктив балласт қаршиликда (лампа токи ва тармоқ кучланиши 
орасидаги фаза силжиши ҳисобига) токни нолдан ўтаятган вақтида лампага тармоқ 
кучланишига тенг кучланиш келган бўлади. Лампа ўчмасдан амалда бир онда қайта ѐнади. 
Актив ва сиғимий балласт қаршиликларида лампадаги кучланишни оний 
қийматлари осциллограммаларини характери бошқа. Вақтни баъзи онларида лампадаги 
кучланиш ѐйни ѐниш кучланишидан кичик бўлиб қолади, разряд тўхтайди ва токли

---

танаффуслар 
