Madaniyatlararo aloqani muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun zamonaviy inson milliy etiketining asoslarini bilishi kerak. Albatta, xushmuomalalikning universal qoidalari hech qachon ortiqcha bo'lmaydi va eng qiyin vaziyatlarda vaziyatdan chiqib ketishga yordam beradi. Etika muayyan holatlardagi harakatlar va amaliy harakatlarning mantiqiy asoslari bilan bog'liq. Etika odatda fikrlash jarayoni bilan shug'ullanadi va axloqiy hayotning va bu hayotga xos bo'lgan printsiplarning falsafiy aksidir. Axloq odatda to'g'ri va noto'g'ri xatti-harakatlarga nisbatan bir necha yil yoki hatto asrlar davomida jamiyatda shakllangan an'analar yoki e'tiqodlarni anglatadi. Axloqni odamlarning o'zini qanday tutishlari kerakligini aniq yoki aniq ko'rsatadigan tarixga va axloq kodeksiga ega bo'lgan ijtimoiy institut sifatida ko'rish mumkin .
"Etika" ko'pincha qonun, yaxshilik va yomonlik, fazilat va nohaqlik masalalarini muntazam ravishda ko'rib chiqadigan tadqiqot sohasiga taalluqlidir. "Etika", aksincha, aksariyat hollarda tartib-intizomga emas, balki aslida amal qiladigan fikrlash va harakatga murojaat qilish uchun kundalik hayotda ishlatiladi. Shu ma'noda axloq bu axloqiy intizomni tashkil etadigan narsa. Va shuning uchun ish axloqi - bu biznes etikasi deyiladi.
Etika –shaxs yoki jamiyat odatlarini, axloq normalarini o’rganuvchi hamda belgilovchi falsafiy tadqiqotdir. U “to’g’ri-noto’g’ri, ”yaxshi-yomon”tushunchalarini tahlil qiladi. Qadimiy Xitoy daochidonishmandlari insonni tabiatning bir qismi sifatida olib qaraydilar va uning vazifasi fazilat yo’lidan borish ekanini, barcha yovuzliklar, baxtsizliklar insonning tabiat joriy etgan qonunlardan chekinishi oqibati ekanini ta’kidlaydilar.Konfutsiy va uning izdoshlari fazilat egasi bo’lishni urf-odatlarga so’zsiz bo’ysunishda ko’radilar. Qadimiy Sharqdagi, xususan, Misr va Hindistondagi axloqiy g’oyalar, qarashlar antik davr estetikasiga ilmiy nazariy asos bo’ldi.
Fuqaroviylik dastlabki qarashda huquqshunoslikka oid atama singari tuyuladi. Aslini olganda bu hodisani falsafiy, huquqiy, sotsiologik va siyosiy mohiyati mavjud.
V.Dalning qayd etishiga qaraganda, “fuqaroviylik fuqarolik jamiyatini tuzish uchun jamiyatning ongi va bilimi darajasini ifoda etgan holatdir”1.
SHo‘ro davrida fuqaroviylik albatta vatanga sadoqat va vatanparvarlik sifatida talqin etilsada, ko‘proq mafkuralashgan ko‘rinishda namoyon bo‘lgan. Ko‘pgina hollarda fuqaroviylik vatanparvarlik bilan aralash ifodalangan. Aslida esa vatanparvarlik fuqaroviylikning bir ko‘rinishi xolos. Fuqarolik jamiyati fuqarolarning oddiygina yig‘indisi bo‘lmagani singari fuqaroviylik ham individual ahamiyatga ega bo‘lgan hodisa emas. Fuqaroviylik bir mamlakat hududida yashovchi fuqarolarning o‘z vatanlariga sodiqligi, qonunlarni hurmat qilish, ularga bo‘ysunishi, shuningdek vatannni himoya qilish va umummilliy ahamiyatga ega bo‘lgan masalalarda faollikni nazarda tutadi. Fuqaroviylikka nisbatan berilgan fikrlarni umumlashtirgan holda un quyidagicha ta’riflash mumkin:
Fuqaroviylik bir tarafdan jamiyatda shaxsning oliy darajada mustaqilligini, ikkinchi tarafdan esa kishilarning jamiyat hayotidagi ishtirokida namoyon bo‘ladigan yuqori darajadagi birdamlikni nazarda tutuvchi qarashlar majmuini ifoda etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |