Маданият назарияси ва методинаси


Ш * Л-машк,.  «Курбацача». Тиззаларни икки томонга кериб,  чУнцийиб утирилади, куллар бармокдари олд томондан полга  0



Download 13,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/249
Sana23.12.2022
Hajmi13,94 Mb.
#894618
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   249
Bog'liq
Жисмоний маданият назарияси ва методикаси II-жилд. Абдуллаев А

Ш *
Л-машк,. 
«Курбацача». Тиззаларни икки томонга кериб, 
чУнцийиб утирилади, куллар бармокдари олд томондан полга 
0
Ш
1
тсккизилади, елка тугри туради, бола «вак,-вак,-вак,» дейди 
(Ийфас 
чик,арилади). 
3-5 марта такрорланади.
4-мяшк- «Самолёт к;анотларини силкитади». Кулларни икки 
Томонга 
ёзиб, оёкдар сал керилади. Тана олдинга унгга ва чап- 
Рй бурилади. 
3-5 марта такрорланади.
5-машк,- «Куёнча. Кулларни тирсакдан букиб, кафтлар туши­
рилади. 
Оёк, учида енгил сакралади. 6-7 марта сакраб, юрилади 
(12-16 кодам), 
2 марта такрорланади.
Эркин нафас олинади.
Олти, етти ёшдаги болалар учун эрталабки гимнастика 
машгулотлари машцларининг тахминий комплекси:
1-машк,.
Турган жойда юриб туриб, тиззани кутариб, ша- 
ииллатиб 
уриш. 
20-30 секунд
»
2-машк,.
«Катта буламиз». Кулларни олдинга юк;ори кута­
риб, оёк, учида туриб, чузилиш (нафас олинади), куллар ён 
томонлардан пастга туширилади (нафас чик,арилади). 
4-6 мар­
та такрорланади.
3-машк- Оёк, учида утириб, тиззалар икки томонга керила­
ди (нафас чик,арилади), турилади (нафас олинади). 
4-6 марта 
такрорланади.
4-машц.
«Н асос». Оёкдар елка кенглигида куйилади, кол­
лар 
белда туради, унг томонга эгилиб, айни вак,тда кулни оёк;к,а 
тиззадан пастга теккизилади (нафас чик,арилади). Дастлабки 
^олатга к;айтилади (нафас олинади). Чап томонга хам шундай 
цилинади. 
4-6 марта такрорланади.
5-машк,
«Баланд шо^лардан олма териб, уларни оёгимиз 
остига турган саватга охиста куямиз». Кулларни олдиндан 
юцори 
кутариб, оёк, учида туриб, чузилиб «олм а узиб олинади» 
(наф ас 
олинади), олдинга эгилиб, куллар пастга эркин туши­
рилади, 
«олм а саватга солинади» (нафас чик,арилади). 
4-6 мар­
та такрорланади.
-
3 3
-


6-машц. Турган жойда сакраш. 6-12 марта такрорланади. 
Юриш га утилади. 
20-25 секунд.
7-машк,. Коллар икки томюнга ёзилади (нафас олинади) ва 
пастга туширилади (нафас чик,арилади).
Эрталабки гимнастикадан ташк,ари, мактабгача ёшидаги- 
лар билан гимнастика машгулотлари (даре) угказилади. У м у­
мий согломлаштирувчи вазифалар билан бир к;аторда маипу- 
лотлар пайтида боланинг асосий харакат малакалари ривож- 
лантирилади. Мактабгача тарбия ёшидаги бола гимнастикаси- 
га умумривожлантирувчи машк,лар, шунингдек, к,омат бузи- 
лишининг ва ясси оёкдикнинг олдини оладиган махсус машк;- 
лар албатта киритилади.
Машгулотларда турли жидозлар ва анжомлардан: аргамчи- 
лар, гимнастика таё*угари, коптоклар, ленталардан фойдала- 
нилади. Улар маииулотларни турлига, к,изик,арли ташкиллаш 
имконини беради.
Мактабгача тарбия ёшидаги бола хаётида уйинларга катта 
ахамият берилади. Бола уйин уйнар экан, атрофидаги дунёни 
тушунади, бу унга хузур ва кувонч беради, бола хар томонлама 
ривожланади. Уйинлар вак;тда турли харакатлар, фаоллик на­
моён кдтшш, интизом, к,атьиятлилик каби м ущ м хислатларни 
тарбиялаш амалга оширилади. Мактабгача ёшидагиларнинг 
уйинларида рахбарлар иштирюк этиши шарт. Ота-оналарнинг 
ховлида, уйда, бовда ёки хиёбонда ташкилланган уйинларда 
узларининг иштирокининг тарбиявий ахамияти катта. Бола- 
ларнинг 3-4 яшарлик даврида тафаккури аник;, диктат барк;а- 
рор булади, шу сабабли, уларнинг уйинлари мазмуни к,и йин 
булмаслиги керак (масалан, «кушлар учиб кетдилар ва инла- 
рига к;айтдилар»), Бу ёшдаги болалар бир-бирларидан узиш учун 
уйнамайдилар. Улар харакатларнинг натижаларига эмас, балки 
узига ^изикадилар.
Уйинлар давомида уни шархлаш, суздан фойдаланиш бо- 
лаларни фикрлашга, ташаббускорликга ургатади. Суз белги- 
ланган вазифани бажаришда сигнал ролини бажариши, лозим 
булса к,иск,а сатрли айтишувлар, шеърлардан фойдаланишнинг 
ахамияти катта. Улар харакат ритмини хис к,илиш, болалар 
нущ нинг ривожланишида восита ролини уйнайди.
3-6 ёшдагилар мустакдл уйинлари пайтида хаётда курган-
-
3 4
-


Лйрмни турли 
образлар шаклида, расмлар, эшитган эртаклари- 
Айги цахрамонларни кушишни ёк.тирадилар. Уйинларга мусо- 
вйцп элементларини \ам кушиш мумкин (масалан, бирорта 
дирнхтга 
ким олдин етиб бориш).
Х,аракат уйгунлигини, чак;к,онликни ривожлантирадиган 
Уйинларни 
хам уйнаш мумкин. Тез югуришга, итк,итишга, 
тусикдардан сакрашга ургатадиган уйинларни уйнаш, уларни 
яети-секин мураккаблаштира бориш билан, харакатларни аник, 
бажариш талаб кдлинишини тарбиявий ахамияти катта.

-7 ёшдагиларнинг уйинларига югуриш, сакраш, тирмашиб 
чициш, 
улок,тиришларни киритиш, харакатларни чиройли, тугри 
М пни к; 
бажаришни талаб к,илиш шарт кдлиб белгиланиши му- 
tyiM. 
Уйин кридаларини хам мураккаблаштириш сабр-то^атли,
синиш ва дик,к,ат-этиборл и булишга ургатади.
Мактабгача тарбия ёшидагиларнинг катталари фак,ат уйин жа- 
рнёнига эмас, балки унинг натижасига хам кизи^адилар, шу са- 
Гюбли уларга зшин-мусобакдларни ташкил кдлиш мумкин булади.
Болалар узлари уйлаб то'пган, узларининг ижодий тасав- 
вурлари махсули булган уйинларни уйнашни яхши курадилар. 
Бпъзан уйинни уларнинг узлари узгартирадилар, такомиллаш- 
тирадилар. Бундай холларда болаларга халак;ит к,илмаслик, улар­
нинг 
хар бир харакатини назорат к,илиш орк,али аралашиш- 
нинг 
салбий ок,ибатлари катта. Бундай уйинлар жуда фойдали, 
улар ижобий ташаббускорликни, мустакдлликни ривожланти- 
ради ва узлари га ишонч хиссмни тарбиялайди.
1.5. Мактабгача ёшдагилар организминииг чиництириш жа- 
раёни ва унинг воситалари
Бу ёшдагиларнинг жисмоний тарбияси жараёнида организм- 
ни чиник,тириш фак;ат жисмоний юкламаларни нисбатан оши- 
риш орк,али эмас, табиатни согломлаштирувчи кучларидан фой­
даланиш орк;али йулга куйшшши орк,али катта самара беради.
Организмни чиництириш
тушунчаси жисмоний тарбия ама- 
лиётида кенг куламда кулланилади. Чиник,тириш 
%аво(намли- 
ги, цуруцлиги, иссицлиги, совущиги), цуёш нури, сув воситала- 
ридан фойдаланиш орцали
йулга куйилади. Атроф-мухитнинг 
Узгарувчанлигига организмни чидаш к,обилиятига к,араб унинг
-
3 5
-


чиник,к,анлигига бахо берилади.
Чиництириш - бу асаб тизимини ва бутун организмни таш- 
ци муцитнинг узгарувчан омиллари таъсирига мослаша олиши- 
ни ривожлантиришдир.
Биринчи навбатда, икушм хароратининг узгаришларига 
куникканлиги мухим ахамият касб этади. Тез мослаша олади- 
ган организм совук,, изгарин, шамол, нам завода узининг ис- 
сикдигини тезда бериб куймайди, й^отмайди, унинг акси, орга­
низм цизиса уз иссик^игани жуда тез йук.отиши бу чиник^ан- 
ликнинг курсатгачидир. Ш у жихатни таком иллаштириш 
чини­
цтириш жараёни
деб атади.
Чинициш механизми айтарли даражада мураккаб, лекин, 
унинг айрим элементларини осон тушиниш мумкин.
Совук;, иссик, хакдцаги сигнал (кузгалиш) инсон организ- 
мига асаб толалари келиб тугаган жой - тери, (марказий асаб 
тизими орк,али жунатилган кузгалиш шу ер)да тугайди. Нати- 
жада бош мия ярим шарлари пустлога асаб толалари орк;али 
теридаги к,он томирларига совукда торайиш, иссикда кенгайи- 
ши лозимлиги хакддаги кузпшиш сигналларини жунатилади.
К он томирларини торайиши ок,ибатида тери юзасидаги ка- 
пилярлардаги иссик; к,он ичкм органларга куйилиб(яшириниб) 
оганизмни тез совушини олдини олади ёки унинг акси, к,он 
томирларининг кенгайиши оркали организм иссикушкни те- 
варак -атрофга сочиб тана тез совийди.
HjyiuM шароитининг иссик, пайтида кучли тер ажралиши 
орк,али кдзиган организм иссик^игини атрофга тер орк,али чи- 
к,ариб унинг совишини тезлаштиради. Бу механизм к;анчалар 
такомиллашган даражада ишласа болалар, катталар организми 
атроф мухитнинг температурасига шунчалик тез мослашади ва 
организмнинг чиникданлиги юкори деб бахоланади.
Хаво воситасида чинициш
соф хавода узок; муддат давоми­
да булиш, бинони кучли шамоллатиш ва хаво ванналарини 
к;абул к^илиш орк;али амалга оширилади.
Ёзда ота-оналар болаларни очик; хавода куп булишини 
таъминлашлари лозим. Улар фак;ат сайр кдлиш мак,садида ай- 
ланиб юриш, уйнаш билан чекланмай, даре тайёрлаш, бадиий 
китоб ук,иш, овкатланиш, хатто бир оз мизгиб олишларини 

Download 13,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   249




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish