Маҳаллий бюджетлар молиявий барқарорлигини таъминлаш йўллари

Республика бюджетидан Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва 
Тошкент шаҳар маҳаллий бюджетларига ажратилган субвенциялар ва 
тартибга солувчи бюджетлараро трансфертлар миқдорлари бўйича 
маълумот, 
[1,2,3,4,18,19]
  млрд.сўмда 
Т/р
Ҳудудлар номи
2015 й 2016 й 2017 й 2018 й 2019 й 
2020 й 2021 й
1.
 
Қорақалпоғистон 
Республикаси 
506,4 
475,4 
- 
303,1 
- 
304,8 
1 301,4 
2.
 
Андижон вилояти 
- 
- 
- 
872,0 
616,2 
1 037,6 
876,7 
3.
 
Бухоро вилояти 
- 
- 
- 
232,3 
- 
448,2 
440,0 
4.
 
Жиззах вилояти 
367,2 
404,5 
229,0 
412,1 
448,2 
719,5 
490,0 
5.
 
Қашқадарё вилояти 
- 
- 
- 
313,6 
758,1 
1 218,0 1 577,3 
6.
 
Навоий вилояти 
- 
- 
- 
139,2 
- 
121,0 
- 
7.
 
Наманган вилояти 
597,3 
656,2 
542,3 
865,3 
977,7 
1 344,8 1 284,0 
8
 
Самарқанд вилояти 
249,9 
- 
- 
992,3 
321,8 
722,1 
1 102,7 
9.
 
Сурхондарё вилояти 645,1 
688,7 
533,0 
827,8 
839,1 
1 130,3 1 293,6 
10.
 
Сирдарё вилояти 
155,7 
178,0 
92,8 
271,3 
343,9 
488,9 
534,3 

---

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №4, август, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
10 
11.
 
Тошкент вилояти 
- 
- 
- 
374,3 
- 
230,8 
- 
12.
 
Фарғона вилояти 
- 
- 
- 
1033,3 
351,9 
672,5 
910,1 
13.
 
Хоразм вилояти 
- 
- 
- 
519,1 
457,0 
728,1 
632,9 
14.
 
Тошкент шаҳри 
- 
- 
- 
- 
- 
525,8 
- 
 
Жами
2521,6 
2402,9 
1397,1 
7155,7 5 113,9 9 692,5 10 443,0 
Жадвал маълумотларидан кўришимиз мумкинки, таҳлил этилаётган 
йилларда республика бюджетидан маҳаллий бюджетларга субвенция ҳамда 
бюджетлараро трансфертлар кўринишида молиявий ресурслар ажратилган. 
Таҳлил этилаётган йилларда Жиззах, Наманган, Сурхондарё ҳамда Сирдарё 
вилоятларига 
мунтазам 
равишда 
субвенциялар 
ва 
бюджетлараро 
трансфертлар ажратилган бўлса, айрим ҳудудлар маҳаллий бюджетларига 
маълум бир йиллардагина молиявий кўмак ажратилган. 
Бюджетлараро трансфертларнинг ҳажмлари жорий молия йилида турли 
даражадаги бюджетлар даромадлари ва харажатлари ўзгаришига сабаб 
бўлувчи қонун ҳужжатлари қабул қилинганда, шунингдек, тегишли барча 
солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларнинг тўлиқ тушишидан ҳамда 
бюджетдан ажратиладиган маблағларнинг ўзлаштирилишидан келиб чиққан 
ҳолда аниқланади. Бу ҳолат маҳаллий бюджетларни молиялаштиришда 
маҳаллий ҳокимият органларининг боқимандачилигини келтириб чиқариши 
табиий. 
Бизнингча мазкур ҳолатни ечими сифатида биринчидан, маҳаллий 
бюджетлар даромадини кўпайтиришда маҳаллий ҳокимият органлари 
масъулияти ва ваколатини ошириш, иккинчидан, режадан ортиқча солиқ 
тушумларини 
маҳаллий 
бюджетга 
қолдириш 
механизмини 
такомиллаштириш, учинчидан, маҳаллий ҳокимликлар томонидан қўшимча 
заҳираларни шакллантириш, янги солиққа тортиш объектлари ва базаларини 
яратиш чора-тадбирларини амалга оширишни тақазо этади.
Маҳаллий солиқлар ва йиғимларни маҳаллий бюджетлар даромадлари 
таркибидаги салмоғининг ўсиши уларнинг молиявий мустақиллигининг 
асосий омилларидан бири ҳисобланади. Ҳақиқатда ҳам давлат ижтимоий- 
иқтисодий сиёсатини самарали ижросини таъминлашда маҳаллий солиқлар 
ва йиғимлар бир хил таъсир даражасига эга бўлиши керак.