M. Y. Ayupova

535

---

Nutq kamchiligiga ega b oigan bolalar guruhlariga maktabgacha
tarbiya yoshidagi bolalarni qabul qilish yoilanm asi
Saralashning barcha tam oyillariga am al qilish nutq kam chiligiga ega 
bo 'lgan bolalarni guruhlarga to ‘g ‘ri kom plektlashtirishga im kon beradi. 
N utqi um um iy rivojlanm agan bolalar guruhlariga nutqi turli xil darajada 
rivojlanm agan, nutq kam chiliklarini turli form alariga (alaliya, dizartriya, 
rinolaliya) ega b o ig a n bolalar qabul qilinadi.
1 darajali nutqi um um iy rivojlanmagan bolalar m aktabgacha tarbiya 
m uassasalariga 3 yoshdan 3—4 yil o ‘qitishga, II darajali nutqi um um iy 
rivojlanm agan bolalar 4 yoshdan 3 yillik o ‘qitishga, III darajali nutqi 
um um iy rivojlanmagan bolalar 4 - 5 yoshdan 2 yillik o ‘qitishga qabul 
qilinadilar.
F o netik -fonem atik nutq kam chiliklariga ega b o ig a n bolalar maxsus 
m aktabgacha tarbiya muassasalariga 5 yoshdan bir yillik o ‘qitishga qabul 
qilinadilar. Bir xil nutq kamchiliklariga (rinolaliya, dizartriya) ega b o ig a n
bolalar soni yetarli b o isa , ular maxsus guruhiam i tashkil etadilar. Rinolalik 
va dizartrik bolalar 2 yillik o ‘qitishga 4 yoshdan qabul qilinadilar.
Ayrim tovushlar talaffuzidagi kamchiliklarga- ega b o ig a n bolalar 
guruhlariga fonetik kam chiligi b o ig a n bolalar qabul qilinadi. Bunda 
nutqdagi kamchilikning asosiy belgisi tovushlarni turli ko'rinishda noto‘g ‘ri 
talaffuz qilishdir. Bunda m aktabgacha tarbiya m uassasalarining maxsus 
g u ru h larig a qabul q ilin ad ig an b o lalar talaffu zid a n o to 'g 'r i talaffuz 
qilinadigan tovushlar ikki guruhdan kam b o im aslig i lozim , m asalan, 
sirg'aluvchi va sonor yoki sonor va shovqinli tovushlar. N o to ‘g ‘ri talaffuz 
qilinadigan tovushlarning um um iy soni 5—6 tovushdan kam b oim asligi 
lozim . Bunday bolalar maxsus guruhlarga 5 yoshdan qabul qilinadilar, 
ularda o ‘qitish m uddati yarim yildir.
D uduqlanuvchi bolalar guruhlariga, nutqning aloqa guruhlariga 15 
ta bola qabul qilinadi.
N u tqi um um iy rivojlanm agan bolalar guruhi, bolalarni u m u m ta iim
m aktablari yoki nutq m aktablarida bilim olish uchun tayyorlaydi
F onetik-fo nem atik va alohida tovushlar talaffuzi kam chiligiga ega 
b o ig a n bolalar guruhi bolalarni u m u m ta iim m aktablarida bilim olish 
u c h u n ta y y o rla y d i. D u d u q la n u v c h i b o la la r g u ru h i esa b o la la rn i 
u m u m ta iim yoki nutq m aktablarida bilim olish uch un tayyorlaydi.