М у н д а р и ж а I боб. Металларнинг кристалл тузилиши ва кристалланиш поцесси

Металлокерамик қаттиқ қотишмаларнинг химиявий
таркиби (ГОСТ 3882-53)

Қотишмалар группаси	Қотишманинг маркаси	Қўшимчалар ҳисобга олинмагандкги таркиби, ҳзисобида
		вольфрам кар- биди WC	титан карбиди ТiС	кобальт Со
Врльфрамли қотишмалар	ВК2 ВКЗ ВК4 ВК4 ВК8 ВКЮ ВК11 ВК15	98 97 96 94 92 90 89 85	_ _ _ _ _ _ _ _	2 3 4 6 8 10 11 15
Титан-вольфрамли қотишмалар	Т5КЮ Т14К8 Т15К6 Т30К4 Т60К6	85 78 79 66 34	5 14 15 30 60	10 8 6 4 6

Биринчи группа қаттиқ қотишмалари. Бу группага кирувчи қотишма таркибида кобалσтнинг миқдори қанча кўп бўлса, қотишманинг қаттиқлиги шунча паст бўлиб, улар анча паст температурада юмшайди, аммо

44-ж а д в а л

Металлокерамик қаттиқ қотишмаларнинг энг муҳим хоссалари

Қотишманинг маркаси	Солиштирма оғирлиги Г/см^3	Қаттиқлиги HRA, камида	Эгилишдаги мустаккамлик чегараси Оэг, кГ/мм^2 камида	Зарбий қову- шоқлиги ан кГм/см	Эластиклик модули Е, кГ /мм^2
ВК2 ВКЗ ВКЗ ВКЗ ВКЗ ВКЗ ВКЗ ВКЗ Т5КЮ Т14К8 Т15К6 Т30К4 Т60К6	15,0-- 1 5 ,4 14,9-- 1 5 ,2 14,9--1 5 ,1 14,6-- 1 5 ,0 14,4-- 1 4 ,8 14,2-- 1 4 ,6 14,0-- 1 4 ,4 13,9--1 4 ,1 12,3-- 1 3 ,2 11,2-- 1 2 ,0 11,0-- 1 1 ,7 9 ,5—9 ,8 6 ,5 —7 ,0	9 0 ,0 8 9 ,0 8 9 ,5 8 8 ,0 8 7 ,5 8 7 ,0 8 6 ,0 8 6 ,0 8 8 ,5 8 9 ,5 90 ,0 8 2 ,0 9 0 ,0	100 100 130 120 130 135 150 160 115 115 110 90 75	0,28 0,34 — 0,67 0,74 0 ,8 5 0 ,9 6 1,05 0 ,6 3 0 ,6 0 0 ,5 8 0 ,6 9 0 ,4 3

унинг муртлиги пастроқ бўлади, демак, бундай қотишмадан кичикроқ тезлик билан кесадиган асбоблар ясаш мумкин.

ВКЗ маркали қаттиқ қотишманинг тузилиши 2.54-расмда тасвирланган.
Иккинчи группа қаттиқ қотишмалари. Бу группанинг энг типик вакили Т15К6 маркали қаттиқ цотйшма бўлиб, унинг таркиби аралашма

254- расм. ВКЗ маркали қаттиқ қотишманинг микроскопик тузилиши (оқиш доналар — волфрам карбидининг кристаллари).

255- расм. Т15К6 маркали қаттиқ қотишманинг микроскопик тузилиши (қора йирик доналар — (Ti, W)C карбидининг заррачалари].

256- расм. Т30К4 маркали

қаттиқ қотишманинг микроскопик
тузилиши.

қовуштирилишидан олдин 15% TiC ва 79% WC дан, цовуштириб бўлингандан кейин эса 50% Дан ортиқдоқ (Ti, W) С карбидидан иборат бўлади, чунки аралашмани цовуштириш вақтида диффузия проқ есси бориб, волфрам билан углерод титан карбидида эрийди.

Т15К6 маркали қаттиқ қотишманинг микроскопик тузилиши 255-расмда тасвирланган.
Шихтада, яъни цовуштириладиган аралашмада 30 ва 60% титан карбиди бўлганда (Т30К4 ва Т60К6 қотишмалари) волфрамнинг хаммаси титан карбидида эрийди. Т30К4 маркали қаттиқ қотишманинг микроскопик тузилиши 256- расмда тасвирланган.
Титан карбиди волфрам карбидидан анча пухта бўлади, аммо унинг мртлиги волфрам карбидиникидан юқоридир.
Баъзи металлокерамик қаттиқ қотишмаларии нималарга ишлатилишини қисқа а-"айтиб ўтамиз.
ВКЗ, В Кб қотишмаларидан мўрт материалларни, масалан, шиша, тош, чинни ва бошқаларни кесиб ишлашда фойдаланилади.
ВК4 қотишмаси — чўянни, рангдор металлар ва уларнинг қотишмаларини, металлмас материалларни, титан ва титанли қотишмаларни йўниш, фрезерлаш, пармалашда ишлатилади..
ВК8 қотишмасидан чуянни, рангдор металлар ва уларнинг қотишмаларини кесиб ишлашда фойдаланилади. Агар бу материалларни ишлаш д.а кесиш тезлигини, суришни ва кесиш чуқурлигини ошириш зарур б)глса, таркибидаги кобалт миқдори кўпроқ бўлган қаттиқ қотишма олиниши керак.
Т5К10 қотишмаси қаттиқ қобиқли (куйиндили) пўлатларни хомаки йўнишда, зарб билан кесишда (йўнишда) ишлатилади.
Т14К8, Т15К6 қотишмаларидан пўлатни юқори тезлик билан хомаки ва тоҳалаб йўнишда фойдаланилади.
Т30К4, Т60К6 қотишмалари — пўлатни катта тезлик билан, аммо кесиш чуқурлиги ва суришни кичик олиб, тоҳалаб йўнишда ишлатилади.