M tojiyev, I. Nigmatov

t o i i q va qisman xili mavjud bo‘lib, u asosan m exanik va fizik-kim yoviy
usul bilan olib boriladi. M exanik usulda - radioaktiv moddalar bilan
zararlangan sirt yuzalarini artish orqali y o ‘qotiladi. Fizik-kim yoviy usulda
esa - radioaktiv moddalar turli xildagi kim yoviy modda eritmalari bilan
yuvish amalga oshiriladi. Dezaktivatsiyada asosan suv ishlatilib, radioktiv
moddalarning yuviJuvchanligini oshirishda, sirt-faol hamda kompleks
hosil qiluvchi moddalar, kislotalar v a ishqorlar ishlatiladi. Bular: SF-2,
OP-7, O P -10, N a3P 0 4 trilon B, shavel, limon kislotalari va uning tuzlari.
Degazatsiya omili 
- zaharlovchi moddalami parchalab, zararsiz
moddalar hosil qilishi va ulam ing miqdorini kamaytirish hisoblanadi.
D egazatsiya om ili m axsus texnikalar yordamida amalga oshiriladi.
D egazatsiya qiluvchi moddalarga kim yoviy moddalar, ulam i oksidlovchi
xlorli birikmalar (gipoxloridlar, xloramin) va ishqoriy birikmalar (NaON,
soda, ammiak, ammiakli tuzlar) kiradi. Bu birikmalaming hammasi eritma
holida ishlatiladi.
Erituvchi sifatida: suv, dixloretan, trixloretan, benzin ishlatiladi.
Degazatsiya qiluvchi eritma № 1, 5% !i geksaxlormelam in yoki 10% li
dixloramin eritmasi iprit va boshqa kim yoviy qurollami zararsizlantirishda
ishlatiladi. D egazatsiya qiluvchi eritma № 2, 2 % ii NaOH. 5% !i
188

---

m onoetanolam in va 20% li animiakli suv eritmasidan tashkil topih,
zoman tipidagi zaharlovchilarni zararsizlantiradi. Terini kasallantiruvchi
va asabni falajlovchi zaharli m oddalam i zararsizlantirishda xlorli ohak
eritmasi ishlatiladi.
K im yoviy quroilar bilan zararlangan atrof muhit kim yoviy yoki