Kimyo texnologiya fanidan laboratoriya ishlari

Kimyo texnologiya fanidan laboratoriya ishlari.

Laboratoriya ishi № 1. Mavzu: Dixloretan ishlab chiqarishning moddiy balansini tuzish.

Ajratilgan vaqt:4 soat

Moddiy va energiya balanslarini tuzish metodikasi

Moddiy-texnologik balans deganda foydalanilgan (kiritilgan yoki ko'rsa-tilgan) moddalar miqdorini, olingan mahsulot miqdorini, shuningdek, qo'shimcha moddalarni hisoblash tushuniladi. Hisoblash natijalari grafiklar, tenglamalar, jad-vallar yoki diagrammalar shaklida ifodalanadi. Ishlab chiqarishga kiritilgan mod-dalar miqdori olingan moddalar miqdoriga teng bo'lishi kerak. Bu ishlab chiqarish va yon jarayonlarning alohida bosqichlarini tavsiflovchi stoxiometrik tenglamalar asosida hisoblanadi.
Moddiy-energetika balanslari ishlab chiqarishning eng oqilona sxemasini tuzishga, mahsulot hosildorligi, xom ashyo, energiya sarfining o'ziga xos qiymatini belgilashga, asbob-uskunalarning zarur o'lchamlarini, uning iqtisodiy ko'rsatkich-larini, ishlab chiqarishning mukammallik darajasini aniqlashga imkon beradi. Te-gishli jarayonlar.
Moddiy balanslarni tuzishda xom ashyo, mahsulot va oraliq mahsulotlar-ning tarkibini, ba'zan esa ularning ayrim fizik-kimyoviy xossalarini va tashqi sha-roitiga qarab o'zgarishini bilish kerak.
Agar hisob-kitobdan keyin jarayonga kiritilgan moddalar miqdori olingan mahsulot va qo'shimcha moddalar miqdoriga teng bo'lmasa, bu farq qoldiq deb ata-ladi. Uning qiymati ham moddiy balansga joylashtiriladi. Qoldiq minimal qiy-matga ega bo'lishi uchun harakat qilish kerak. Moddiy balans natijalari ma'lum shaklda qayd etiladi (1-jadval).
1-Jadval
Моddiy balans

Berilgan	Мassa		Olingan	Мassa
	(g)	(%)		(g)	( %)
1.Jarayonga, apparatga yoki bosqichlardan biriga kiritilgan moddalar soni. (m1+mа+m3+...)= m			1.Qabul qilingan mahsulotlar soni 2.Reaksiyaga kirmagan moddalar miqdori. 3.Reaksiyada qo'shimcha mahsu-lotlar soni. 4. Yo'qotishlar soni. 5. nomuvofiqlik va farqlanish.
jami			jami

Moddiy balans uchun hisob-kitoblar ko'pincha 100 yoki 1000 kg xom ash-yo yoki tayyor mahsulotga to'g'ri keladi.

Energiya balansi odatda moddiy balans ma'lumotlariga ko'ra tuziladi. Shu-ningdek, u ma'lum miqdordagi xom ashyo yoki mahsulot uchun hisoblab chiqiladi va issiqlik birliklarida (joul), ba'zan elektr birliklarida (kilovot-soat) ifodalana-di.Issiqlik yoki energiya balansi tenglama bilan ifodalanadi:
Bu erda Q₁+Q₂+ Q₃ + Q₄ = Q₅ + Q₆
Q₁-boshlang'ich moddalar bilan jarayonga kiritilgan issiqlik, fizik issiqlik; Q₂-ekzotermik reaksiyalar issiqligi;, Q₃-ijobiy qiymatga ega bo'lgan fizik konver-tatsiya qilingan moddalarning issiqligi; agar ba'zi transformatsiyalar endotermik bo'lsa, u holda Q₃ qiymati manfiy belgi bilan olinadi; Q₄-jarayonga tashqi tomon-dan kiritilgan issiqlik, masalan, issiq suv bilan birga keladigan, isitiladigan va hokazo; Q₅-reaksiya mahsulotlari bilan jarayondan chiqarilgan issiqlik; Q₆-atro-fdagi bo'shliqqa issiqlik yo'qotilishi.
Q₁-formula bo'yicha hisoblanadi: