M. T. Yulchieva, N. T. Atamuratova

Soxta  dixotomik  shoxlanishda  novdaning  uchki  kurtagi  o‘sishdan 
to‘xtab  gullaydi  yoki  qurib  tushib  ketadi,  uning  ostidagi  qarama-qarshi 
joylashgan ikkita kurtak bir vaqtda o‘sib, ayri hosil qiladi. Bu yangi novdaning 
uchki kurtagi yana gulga aylanadi, yana ikkita kurtak hosil qiladi. Bunday hol 

---

121 
 
bir  necha  bor  takrorlanadi.  Bunday  shoxlanish  nastarin,  chinnigul,  soxta 
kashtan kabi o‘simliklarda kuzatiladi. 
To‘planish  g‘allasimon  o‘simliklarga  (bug‘doy,  arpa,  sholi)  xos 
shoxlanishdir. Ular  to‘planganda er  osti va  er  ustki  bo‘g‘imlaridan  bir  qancha 
qo‘shimcha ildizlar hosil qiladi, ular popuk ildiz deyiladi. Ularning ba’zi birlari 
bo‘g‘imli  novdalar  hosil  kiladi.  Hatto,  ularning  bo‘g‘imlarida  ham  kurtaklar 
hosil bo‘lib, novdalarga aylanadi. 
 
SHAKLI O‘ZGARGAN NOVDALAR 
 
Tashqi  sharoit  ta’sirida  ko‘pchilik  o‘simliklarning  novdasi  har  xil  o‘zgaradi 
yoki metamorfozlashadi.  Poyalar  asosiy vazifasidan tashqari boshka vazifani 
bajarishga moslashadi.  
 Shakli o‘zgargan novdalar ikki xil: yer osti va yer usti bo‘ladi (33- rasm).