M. T. Xodjiyev, M. I. Hikmatova tabiiy tolalarga

2-bob
. IPAK QURTI PILLASINI DASTLABKI  
ISHLASH TEXNOLOGIYASI
Ipak  gazlama  sanoati  korxonalari  tabiiy  va  sun’iy  ipak,  sintetik 
tolalardan  ishlanadigan  pishitilgan  ipak,  ipak  gazlamalar  va  ipak 
buyumlar ishlab chiqaradi.
Tabiiy ipakdan to‘qiladigan ipak gazlamalari chiroyli va nafis bo‘ladi, 
tovlanib  turadi:  mayin,  g‘ijimlanmaydigan,  yupqa,  ulardan  ham  turli 
buyumlar ishlanadi.
Sun’iy  ipakdan  to‘qiladigan  ipak  gazlamalar  tashqi  ko‘rinishi  va 
boshqa  fizik-mexanik  xossalari  jihatidan  tabiiy  ipakdan  to‘qiladigan 
ipak gazlamalardan biroz pastroq turadi. Ammo bunday gazlamalarning 
tannarxi  arzon,  ularning  sifati  borgan  sari  yaxshilanmoqda.  Shuning 
uchun bunday gazlamalarga talab katta.
Sintetik tolalardan ishlab chiqariladigan buyumlarning assor timenti 
tobora yaxshilanmoqda va kengaymoqda.
Ipak gazlama sanoatida ko‘ylaklik, kostumlik, paltolik, ichki kiyimlik 
va h. k. gazlamalar; ro‘mol va ro‘molchalar, choyshablar, dasturxonlar, 

---

78
kosinkalar, sharflar, kashtalar, kuponlar va h. k.; g‘altak iplari, halqa uchun 
ishlatiladigan ipak, kashta ipaklari, shokila-popuk, trikotaj va pishitilgan 
ipaklar; parashyutlar va baliq ovlash to‘rlari; izolatsiya materiallari, ipak 
g‘altaklar va jarrohlikda ishlatiladigan ipaklar ishlab chiqariladi.
Ipak gazlama sanoati ishlab chiqaradigan mahsulotlarning miqdori va 
sifati yanada o‘sib, yaxshilanib bormoqda. To‘qi ma chilikda eng muhim 
gazlama hisoblangan ipak gazlamalar va fason buramli ipak gazlamalarni 
keng qo‘llash; har xil sun’iy ipaklardan foydalanish; mayda gulli o‘rilishlarni 
joriy qilish, bo‘yalgan ipak lardan foydalanish, tukli gazlamalar ishlash; 
gamma  bo‘yoqlari  ishlatish;  material  massasidagi  tolalarni  bo‘yash; 
gazlamalarga  pi shiqlik  beradigan,  unda  chirimaslik,  suv  o‘tkaz maslik, 
yuvganda  kirishmaslik,  g‘ijimlanmaslik  xususiyatlari  paydo  qiladigan 
turli yangi preparatlardan foydalanish ipak buyumlari assortimentining 
ken gayishi va sifatining yax shi lanishida muhim omil bo‘lmoqda.
Tabiiy ipakni qayta ishlash texnologiyasini, asosan, uch kor xonada: 
pillakashlik  (pilla  chuvish),  ipak  pishitish  va  ipak  yigirish  korxonasida 
bajariladi. Pillakashlik korxonasida pillani chuvib, xom ipak olinadi. Ipak 
pishitish korxonasida xom ipakdan hamda sun’iy va sintetik tolalardan 
pishitilgan  ipak  olinadi.  Ipak  yigirish  korxonasida  esa  tabiiy  ipakni 
ishlashda chiqqan chiqindilar, kapron va boshqa shtapel tolalari qayta 
ishlanib, ipak olinadi.