М. Субанова, Г. Жамангулова биология

Ўқиш ва ёзиш орқали танқидий фикрни ривожлантириш
технологияси
1. Концептуал харита – бу стратегия биринчилардан бўлиб пси-
хология фанида пайдо бўлган. Руҳшунос олимлар инсон миясидаги ах-
боротлар қандай қилиб сақланиб туришини билишни исташган. Улар 
қандайдир бир ғоя ёки ўй иккинчи бир ғоянинг ёки фикрнинг амалга 
келишига сабаб бўлишини алоҳида кўрсатиб, далиллашган. Концептуал 
харитани тузганда кўп маълумот бўлса, харита шунчалик аъло бўлади. 
Концептуал харита класс тер билан алмаштирилмаслиги керак. Класстер 
концептуал хаританинг биринчи босқичи бўлиб ҳисобланади. Бу ерда 
бўлган ахборотларни фақатгина гуруҳларга тақсимламасдан, бу страте-
тадқиқот
 тарихи 
ҳужайранинг
тузилиши
ҳужайранинг 
таркиби
ҳужайранинг бўли-
ниши, ўсиши, модда
алмашинуви

---

45
гия шу маълумотлар гуруҳдаги ўқувчи ларнинг ўз концепциясига мослаб 
бўлиниши талаб қилади. Концептуал хаританинг энг асосий аҳамияти 
ўқувчиларнинг бири-бири билан биргаликда ишлаганлигидадир.
Концептуал харитани тузишдаги қоидалар:
1. Ўқувчиларга яхши маълум бўлган мавзу берилиши керак;
2. Ўқувчилар шу мавзуга боғлиқ сўзларни эслаб, қоғозга ёзишлари 
керак.
3. Ўқувчилар айтган барча сўзлар ёзилиши зарур;
4. Бу сўзлар айтилиб бўлгандан кейин, уларнинг тоифаларга бўлиш 
зарур, якунида концептуал харитани тузиш керак ( сурат, схема, жадвал 
сифатида).
2. Кластер стратегияси
Кластер тузишнинг қоидалари:
1) Бу мавзу бўйича мияга келган маълумотларнинг барчасини (сифа-
тига, имловий (орфографик) хатосига эътибор бермай) ёзиш;
2) Агар мияга ҳеч қандай ғоя келмаса, янги ғоя келгунича мавзуга 
боғлиқ сурат чизиб туринг;
3) Имкон борича боғлиқликларни кўпроқ кўрсатишга ҳаракат 
қилинг;
Масалан: театр деган сўз учун.
Актер, қўғирчоқ, гул, кийим, қарсаклар, кулги, маҳорат эгалари в.б. 
(Айтилган сўзлар тартиб билан ёзилади)