М. С.Қосимова, Ш. Ж. Эргашходжаева, А. Н. Самадов, И. Б. Шарипов. Кичик бизнес ва тадбиркорлик. Ўқув қўлланма. – Т.: 2010, – 256бет

8.4.2-жадвал. Олий навли маҳсулотлар ишлаб чиқариш бўйича 
режа бажарилиши таҳлили 
Кўрсаткичлар 
Ўтган 
йил 
Ҳисобот йили 
Ўзгариш 
режа 
бўйича 
ҳақиқатда 
ўтган йилга 
нисбатан 
режага 
нисбатан 
Товар маҳсулоти 
14006 
14265 
14495 
+489 
+230 
Шу жумладан олий навли 
маҳсулотлар 
2831 
3459 
3663 
+832 
+204 
Олий навли маҳсулотларнинг 
умумий маҳсулотлар ҳажмига 
нисбатан салмоғи, фоизда 
20,2 
24,4 
25,2 
+5 
+0,8 
Маҳсулотнинг сифатига уни ишлаб чиқариш учун фойдаланилган хом ашѐ ва 
материалларнинг сифати, белгиланган технологик жараѐнга аниқ риоя 
қилиниши, ишчиларнинг малакаси, маҳсулот сифатини яхшилаганлик учун 
моддий рағбатлантириш, тайѐр маҳсулотларни сақлаш, ташиш ва бошқалар таъсир 
қилади. 
Маҳсулотнинг таннархи кичик корхоналар ишининг тежам-лилигини 
таърифловчи энг муҳим кўрсаткичлардан биридир. Маҳсулот таннархининг 
пасайиши корхона ривожланишининг энг муҳим омили ҳисобланади. 

---

187 
Маҳсулотлар, ишлар ва хизматларнинг таннархи деганда бевосита 
маҳсулотларни тайѐрлаш ва ишларни бажариш, ишлаб чиқариш 
шароитларини яхшилаш ва уни такомиллаштириш жараѐни да 
фойдаланиладиган ресурсларнинг барча турлари: асосий фондлар, табиий 
хом ашѐ ва саноат хом ашѐси, материаллар, ѐнилғи ва энергия, 
меҳнатнинг пул шаклида акс эттир илган харажатлари тушунилади. 
Маҳсулот таннархига киритилган харажатларнинг таркиби, уларни 
моддалар бўйича таснифлаш давлат стандарти томонидан, калкуляциялаш 
усуллари эса корхонанинг ўзи томонидан белгиланади. 
Маҳсулотнинг таннархи корхонанинг ишлаб чиқариш ва муомала 
харажатларидан 
иборат 
бўлади, 
харажатлар 
ва 
даромад-ларни 
тенглаштириш, яъни ўз харажатларини ўзи қоплаши бозор механизмининг 
асосий хусусиятларидан биридир.
Тайѐр маҳсулотлар, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматларнинг 
сотилиши корхона фаолияти молиявий натижаларини аниқлашга имкон 
беради. 
Ҳисобот даврида ҳаридорларга ортиб жўнатилмаган маҳсулотнинг қиймати 
ва фирма ичидаги оборот сотиш ҳажмига киритилмайди.