M sh. Nurm atova, sh. T. Hasanova rasm, buyumlar yasash ya tasviriy faoliyat

Tayyorlov guruhida tabiiy material va qog‘ozdan qurish-yasashga
o ‘rgatishning metod va usullari. 
Tayyorlov guruhida bolalar katta 
texnik m alakalarni talab qiluvchi ancha m urakkab konstruksiyalarni 
o ‘zlashtirib beradilar. Shuning uchun tarbiyachi narsalar yasashni, 
uning bajarilish usullarini aniq tushuntirib, ko ‘rsatish uslubidan tez- 
tez foydalanadi. Tarbiyachi balkonli uyni qurish m avzusida avval 
ko‘p qavatli, balkonli uy konstruksiyasini tayyor holda k o ‘rsatadi, 
so‘ng ishni o ‘zi ko‘rsatib, uyning qanday yasalishini qog‘ozni buklab, 
balkonlarini yasash uchun qirqib, uni to m in i qanday joylashishini 
ko‘rsatib beradi. Agar mashg‘ulotda bolalar tanishish usuUni qo‘Uasalar, 
tarbiyachi faqat n a m u n a n i kuzatish va qism an k o ‘rsatish bilan 
cheklanadi xolos yoki bolalar bilim ini faollashtiruvchi savollar berishi 
mumkin. Archa o ‘yinchog‘ini yasash m ashg‘ulotida tarbiyachi bolalaiga 
nam unani ko‘rsatgach, uni qanday qirqishni bolalardan so‘raydi. Ular 
bunga javob beradilar, so ‘ng o ‘zlari m ustaqil bajaradilar. Agar 
yasalayotgan narsa, masalan, harakatlanuvchi o ‘yinchoqlar ko‘p vaqtni 
olsa, bolalar qiynalsalar, tarbiyachi m ashg‘ulotni ikkiga b o ‘lishi 
m um kin. B irinchi m ashg ‘u lotda tarbiyach i k a rto n d a n yasalgan
165

---

o 'y in ch o q larn i ko ‘rsatib, bugungi tea tr o ‘yiniga h am xuddi shunday 
o ‘yin ch oq lar yasashligini aytib o ‘tadi. Lekin bu o ‘yinchoqni chizib 
berish lozim, so‘ng bolalar hayvonchani o ‘ylab topib, chizib bo‘yaydilar. 
Ik k in c h i m a sh g ‘u lo td a b o la la r ta rb iy a c h in in g tu sh u n tirish i va 
k o ‘rsa tm a si aso sida o ‘y in c h o q y a say d ilar. 0 ‘y in c h o q yasash 
m ashg‘uloti avvaldan tayyorlikni talab qiladi. T arbiyachi bu ishga 
bolalam ijalb qiladi. Ular material tayyorlashga yordamlashadilar: qog‘oz 
qirqadilar, shaklibo‘yichajoylashtiradilar, qog‘ozni oldidan (mebelning 
oyog‘i u chu n) truba qilib yopishtiradilar. B olalar o ‘z o ‘ylaganlari 
b o ‘y ic h a m a s h g ‘u lo tn in g y a x sh i o ‘tis h i a v v a ld a n k o ‘rilg a n
tayyorgarlikka bogiik: bolalar m ateriallam i yasaydigan predm etlarini 
qanchalik tez topsalar, nim a yasashlarini oldindan bilsalar, m ashgiilot 
shunchalik qiziqarli b o iad i. Tarbiyachi m ashg‘ulot uchun bolalar bilan 
turli o ic h a m , turli shakldagi daraxt, gul, butalam ing urugiarini, shox, 
m akkajo‘xorining doni, beresta, m oh va boshqa k o ‘pgina tabiiy 
m ateriallarni yig‘adilar. Bolalar o ld in d an o ‘ylagan narsalari uchun 
m ateriallar yig‘adilar: yirik urug‘ — tan asi uchun, m ayda urug‘ -
boshi u ch un , tu rli shoxlar — q o i , oyoq, p anjalar uchun. Tarbiyachi 
bolalarga yig‘gan materialidan narsalar yasashni o ‘rgatadi, ya'ni bolalar 
diqqatini shu m ateriallar hayvonlam ing figuralariga o ‘xshab ketishiga 
(yugurayotgan kiyik, tuyaqush, od am lar va hokazo) qaratadi. Bu 
narsalarni yasashda tarbiyachi h a m ishtirok etishi m um kin. Bolalar 
tayyor figuralarni taglikka o ‘m atayotganlarida tarbiyachi taglikni mix 
bilan teshib beradi yoki kapalaklaming qanotlarini shishkaga joylashtirib 
beradi. Bu b archa yasalgan narsalardan k o ‘rgazm a uyushtiriladi. 8- 
m art bayram iga, o ta-o nalar majlisiga b ag ishlan adi. Bu ko ‘rgazm alar 
bolalar ishining yanada yaxshi b o iish ig a yordam beradi va bolalarda 
javobgarlik hissini, estetik didlarini yanada o ‘stiradi.
166

---