M. R. Usmanov Turizm geografiyasi udk 911. 3(575. 13)

 
Eron Islom Respublikasi
hududi 1648 ming kv.km. Aholisi 
83,7 mln (2018). Yirik shaharlari: Tehron (6,5 mln. aholi), Mashhad 
(1,8 mln), Isfaxon (1,1 mln), Tabriz (1,1 mln), Sheroz (965 ming), 
Shimolda Kaspiy dengizi. janubda Fors, Ormuz va Ummon 
qo‗ltiqlari bilan o‗ralgan. Bu qo‗ltiqlardagi Keshm. Xarmuz, Xark 
va boshqa orollar ham Eron mamlakatiga tegishli. Aholisining etnik 
tarkibi: forslar 65%. ozariylar 18% kurdlar 5% qurdlar, arablar, 
turkman va blujlar, umuman 30 dan ortiq xalqlar yashaydi. Rasmiy 
tili fors tili hisoblanadi. Islomning shia yo‗nalishiga aholining 90%i 
e‘tiqod qiladi. 
 
Eron 1979 yilning 1-aprelida Islom Respublikasi deb e‘lon 
qilingan. 1979 yilning 11 fevrali milliy bayram kuni, ya‘ni Shoh 
hokimiyatini ag‗darilgan kun. Xozirgi kunda davlat qo‗shilmaslik 
harakatiga qo‗shilgan.
 
Bu mamlakat tarixida Iroq bilan bo‗lgan 1980-1988 yillardagi 
uzoq muddatli urushni alohida ta‘kidlab o‗tish zarur. Chunki, urush 

---

120 
yillari yiliga 14-15 mlrd AQSH dollari hajmida harajatlarni talab 
qilar etdi. Oqibatda davlat iqtisodiyotiga katta talofat etkazildi.
 
Eron industrial-agrar davlat bo‗lib, uning iqtisodiyotida neftni 
qazib olish va qayta ishlash sanoati muhim o‗rinni egallaydi. Bu 
soha yalpi ichki mahsulotning katta qismini tashkil etadi. U davlat 
byudjetining 3/1 tashkil etadi. Valyuta kirimining 37% ini 
ta‘minlaydi. 1960 yildan OPEK a‘zosi, neft qazib oluvchi davlatlar 
ichida Saudiya Arabistoni va Rossiyadan keyingi o‗rinda turadi. 
YAMM 310 mlrd. AQSH dollari, jon boshiga esa 4720 AQSH 
dollarni tashkil etadi.
 
Mamlakat yer yuzasining yarmidan ko‗prog‗ini tog‗lar tashkil 
etadi. Eron jahondagi eng qadimiy davlat bo‗lib, tarixi va 
madaniyati nihoyatda boy. Eronda xalqaro turizmni rivojlantirish 
imkoniyatlari juda katta. 2002 yilda Eron Islom Respublikasiga 
1,342 mln. xorijiy turistlar tashrif buyurgan bo‗lsa 2018 yilga kelib 
7,296 mln. ga etdi. Janubiy Osiyo mamlakatlariga qilingan 
tashriflarning 22,2% Eron Islom Respublikasiga to‗g‗ri kelgan. 
2017 yilda Janubiy Osiyo mintaqasi tushumlari bo‗yicha 10,1%ni 
tashkil qilgan. Har bir xorijiy tashrif Eron Islom Respublikasida 750 
AQSH dollarni tashkil etgan.