M. R. Tursunova xalqaro menejment

Xulosalar 
1.Zamonaviy xalqaro kompaniyalarning aksariyat qismi transmilliy korporatsiyalarni 
namoyon etadi. Tashkiliy shakli bo’yicha ular umumiy mulkchilik bilan bog’langan 
aktivlarga egalik qiluvchi konsernlardir. Ular oldingi o’tmishdoshlari – kartel, sindikat, 
trestlardan jiddiy farq qiladi, chunki ularning a’zolari o’z kapitallarining egasi bo’lib qolar 
edilar. 
2. Milliy kompaniyani xalqaro kompaniya maqomini olishga undovchi asosiy 
sabablarga tovar aylanmasi o’sishi bilan sotish bozorini va demak foydani ham 
ko’paytirish, ishlab chiqarish va sotish harajatlarini qabul qiluvchi mamlakatdagi arzon 
xomashyo va ishchi kuchi hisobiga qisqartirish, qabul qiluvchi mamlakat sanoatidan, 
kredit-moliya tizimi, sotish kanallari va infratuzilmasidan foydalanish hisoblanadi. 
3. Uzoq muddatli shartnomalar eksportyorlar kabi importyorlarni ham o’ziga jalb 
etadi. Uzoq muddatli shartnomalar eksportyorlarni reklama, xaridorlarni izlash, ko’p sonli 
bir martalik shartnomalarni tayyorlash harajatlarini va shuningdek transport kompaniyalari 
bilan uzoq muddatli muntazam kelishuvlar hisobiga transport harajatlarini qisqartirish 
orqali sotish bozori barqarorligini ta’minlaydi. 
4.Konsorsiumlarni tashkil etish kompaniyalarga (shu jumladan kichik va o’rta 
kompaniyalarga ham) eksport ishlab chiqarish uchun zarur uskunalar bilan ta’minlash va 
tashqi bozorga chiqish uchun moliyaviy va boshqa resurslarni birlashtirish imkoniyatini 
yaratadi. 
5.TMK millatini aniqlovchi ko’rsatkichlar bo’lib ro’yxatdan o’tish joyi, shtab-
kvartiraning joylashuvi, aksiyalarni nazorat paketiga ega aksiyadorlarning millati 
hisoblanadi. 
139 

---

6.2019 yilda boshlangan va jahon hamjamiyatini jiddiy tashvishga solgan global 
moliyaviy-iqtisodiy inqiroz TMKlarning investitsion faoliyatiga o’z salbiy ta’sirini 
o’tkazdi. 
7.Tovar va xizmatlarga talabning pasayishi, korporatsiyalar foydasining kamayishi va 
aktsiyalar narhlarining keskin pasayishi xalqaro qo’shilish va qo’shib olishlar jarayoniga 
(M&As) ham ta’sir ko’rsatdi, bu esa TXIlarning rivojlangan, shuningdek tobora ko’proq 
rivojlanayotgan mamlakatlarga kirib borishining asosiy usullaridan biridir.