М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

СОДДА ГАП (THE SIMPLE SENTENCE)


ЙИҒИҚ ВА ЁЙИҚ ГАПЛАР (UNEXTENDED AND EXTENDED SENTENCES)

§ 2. Содда гаплар й и ғ и қ ва ё й и қ бўлади.

Й и ғ и қ содда гаплар фақатгина гапнинг бош бўлаклари – эга ва кесимдан иборат бўлади:
The car stopped. Автомобиль тўхтади.
(эга) (кесим)
Ё й и қ содда гаплар таркибига гапнинг бош бўлакларидан ташқари, гапнинг иккинчи даражали бўлаклари – аниқловчи, тўлдирувчи ва хол хам киради. Гапнинг иккинчи даражали бўлаклари гапнинг бош бўлакларини изохлайди, тўлдиради:

1. 
   The blue car stopped at the gate. Кўк автомашина дарвоза олдида тўхтади.
   

Ушбу гапда гапнинг иккинчи даражали бўлаги blue (аниқловчи) гапнинг эгаси the car ни аниқлайди; гапнинг иккинчи даражали бўлаги at the gate (ўрин холи) гапнинг кесими stopped ни изохлайди.

2. 
   The manager of the office has received a telegram. Офис бошқарувчиси телеграмма олди.
   

Бу гапда гапнинг иккинчи даражали бўлаги of the office (аниқловчи) гапнинг эгаси thr manager ни аниқлайди; гапнинг иккинчи даражали бўлаги a telegram (тўлдирувчи) гапнинг кесими has received ни изохлайди, тўлдиради.
Эга ва унга боғланган гапнинг иккинчи даражали бўлаклари эга гурухини ташкил қилади. Кесим ва унга боғланган гапнинг иккинчи даражали бўлаклари кесим гурухини ташкил қилади:

Эга гурухи (Subject Group)	Кесим гурухи (Predicate Group)
The blue car	stopped at the gate.
The manager of the office	has received a telegram.

§ 3. Гапнинг иккинчи даражали бўлаклари ўз навбатида гапнинг бошқа иккинчи даражали бўлаклари томонидан аниқланиши мумкин, бунда улар гапнинг ёйиқ бўлакларини ташкил қилади:

1. 
   The manager has received an important telegram. Бошқарувчи мухим телеграмма олди.
   

Мазкур гапда гапнинг иккинчи даражали бўлаги a telegram (тўлдирувчи) бошқа иккинчи даражали бўлак important (аниқловчи) томонидан аниқлаб келинмоқда, бунда улар биргаликда ёйиқ тўлдирувчи – an important telegram ни хосил қилмоқда.

2. 
   The question was discussed at the meeting of the committee. Масала қўмита йиғилишида мухокама қилинди.
   

Ушбу гапда гапнинг иккинчи даражали бўлаги at the meeting (ўрин холи) бошқа бир иккинчи даражали бўлак – of the committee (аниқловчи) томонидан аниқлаб келинмоқда, бунда улар биргаликда ёйиқ ўрин холини хосил қилмоқда – at the meeting of the committee.