М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

БОҒЛОВЧИ СЎЗЛАР

§ 5. Боғловчилардан ташқари, эргаш гапларни бош гап билан боғлаш учун инглиз тилида б о ғ л о в ч и с ў з л а р ишлатилади: нисбий олмошлар – who, whose, what, which, that ва равишлар – when, where, how, why. Боғловчи сўзлар боғловчилардан шуниси билан фарқ қиладики, улар нафақат эргаш гапларни бош гап билан боғлайди, балки, эргаш гапга унинг маълум бир бўлаги сифатида киради:

I don’t know when he will return. Мен унинг қачон қайтишини билмайман.
(When эргаш гапни бош гап билан боғлайди ва эргаш гапда пайт холи вазифасини бажаради.)
I know the man who wrote this article. Мен бу мақолани ёзган одамни биламан.
(Who эргаш гапни бош гап билан боғлайди ва эргаш гапда эга вазифасини бажаради.)
He told me what he had seen there. У у ерда нима кўрганини менга айтди.
(What эргаш гапни бош гап билан боғлайди ва эргаш гапда тўлдирувчи вазифасини бажаради.)


ШАКЛАН МОС ТУШУВЧИ БОҒЛОВЧИЛАР, ПРЕДЛОГЛАР ВА РАВИШЛАР

§ 6. Баъзи боғловчилар шакл жихатидан предлоглар билан, баъзилари эса хам предлоглар, хам равишлар билан мос келади. Бундай сўзларнинг қайси сўз туркумига тегишли эканлиги уларнинг гапдаги вазифасига қараб аниқланади:

1. 
   He always comes before I do. У хар доим мен келишимдан олдин келади. (Before –боғловчи; эргаш гапни бош гапга боғламоқда.)
   

I shall go there before dinner. Мен у ерга тушликдан олдин (тушликкача) бораман. (Before – предлог; отнинг феълга муносабатини кўрсатмоқда.)
I have seen this before. Мен буни олдин (илгари) кўрганман. (Before – равиш; иш-харакатнинг бажарилиш вақтини кўрсатмоқда.)

2. 
   I found the letter after he had left. Мен хатни у кетганидан кейин топдим. (After – боғловчи.)
   

He came after breakfast. У нонуштадан кейин келди. (After – предлог.)
We can do that after. Биз буни кейин қилишимиз мумкин. (After – равиш.)

3. 
   What have you been doing since I saw you last? Сизни охирги марта кўрганимдан буён нима қилдингиз? (Since – боғловчи.)
   

I have not been there since 2006. Мен у ерда 2006 йилдан буён бўлмадим. (Since – предлог.)
He left Moscow six months ago, and I have not seen him since. У олти ой олдин Москвадан кетган, ўшандан буён уни кўрганим йўқ. (Since – равиш.)