М о р ф о л о г и я сўз туркумлари

If, when, while ва бошқалар билан бош гапга боғланган ш а р т ва п а й т эргаш гапларда к е л а с и з а м о н д а с о д и р б ў л а д и г а н д а в о м л и иш-харакатларни ифодалаш учун (Future Continuous нинг ўрнига):

If I am sleeping when he comes, wake me up, please. У келганида мен ухлаётган бўлсам, мени уйғотиб қўйинг, илтимос.
I shall be reading the newspaper while you are writing your grammar exercises. Сиз грамматикадан машқларни ёзаётган пайтингизда мен газета ўқиётган бўламан.

4. 
   К е л а с и з а м о н д а содир бўладиган иш-харакатни бажариш м а қ с а д қ и л и б о л и н г а н и д а ёки унинг бажарилишига и ш о н ч ифодаланганида. Бу холатда, одатда, ўзбек тилидаги каби, гапда келаси замонни кўрсатувчи пайт холи мавжуд бўлади:
   

They are going to the theatre tonight. Улар бугун кечқурун театрга кетишяпти.
He is taking his examination on Friday. У жума куни имтихон топширади.
We are buying a new radio set soon. Биз яқинда янги радиоприёмник сотиб оламиз.
She is leaving by the five o’clock train. У соат бешдаги поездда жўнаб кетяпти.


To go феълининг Present Continuous шакли билан инфинитивнинг бирикмаси


§ 22. 1. Келаси замонда содир бўладиган иш-харакатни бажариш мақсад килиб олинганлигини ёки унинг бажарилишига ишончни ифодалаш учун Present Continuous билан бир қаторда, кўпинча to go феълининг Present Continuous шакли – I am (he is ва хоказо) going билан инфинитивнинг бирикмаси ишлатилади. I am going …моқчиман, … япман, отланяпман, бўлиб турибман маъноларини англатади:
I am going to learn French next year. Мен келаси йилда француз тилини ўрганмоқчиман = Мен келаси йилда француз тилини ўрганмоқчи бўлиб турибман.
He is going to spend his summer vacation in the Crimea. У ёзги таътилини Қримда ўтказмоқчи = У ёзги таътилини Қримда ўтказмоқчи бўляпти.
Изох: Одатда, to go феълининг Present Continuous шакли to go хамда to come феъллари билан бирга бирикмада ишлатилмайди. He is going to go there, He is going to come here гапларининг ўрнига He is going there, He is coming here ёки He intends to go there, He intends to come here ишлатилади.
2. To go феълининг Present Continuous шакли билан инфинитивнинг бирикмаси, шунингдек, келаси замонда иш-харакатнинг содир бўлишининг к а т т а э х т и м о л г а э г а эканлиги, унинг содир бўлишининг м у қ а р р а р л и г и ифодаланганида хам ишлатилиши мумкин. Бундай холатларда гапнинг эгаси жонсиз предмет бўлади:
The sea air is going to do you good. Денгиз хавоси соғлигингизни яхшилайди.
The sky is clearing up; the rain is going to stop in a minute. Хаво очилиб кетди; ёмғир бир дакикада тухтайди.
3. To go феълининг Present Continuous шаклидан кейинги инфинитив мажхул нисбатда ишлатилиши мумкин:
He is going to be appointed manager of the department. У бўлим бошлиғи қилиб тайинланмоқда (Уни бўлим бошлиғи қилиб тайинлашмоқда).
Two huge hydroelectric stations are going to be built on the river. Дарёга иккита йирик гидроэлектрик станция қурилади (қуришга хозирлик кўрилмоқда) = Дарёга иккита йирик гидроэлектрик станция қуриладиган бўляпти.


Present Continuous нинг ишлатилиш холатлари умумий жадвали

№	Ифодаланадиган иш-харакат	Мисол	Таржимаси
1	Н у т қ с ў з л а н а ё т г а н п а й т д а содир бўлаётган д а в о м л и иш-харакат	He is reading a newspaper in the library.	У кутубхонада китоб ўқияпти.
2	Х о з и р г и д а в р д а с о д и р бўлаётган д а в о м л и иш-харакат	He is writing a new play.	У янги пьеса ёзяпти.
3	Ш а р т ва п а й т эргаш гапларда к е л а с и з а м о н д а с о д и р б у л а д и г а н д а в о м л и иш-харакат	If I am sleeping when you come, wake me up.	Келганингизда ухлаётган бўлсам, уйғотиб қўйинг.
4	К е л а с и з а м о н д а содир бўладиган иш-харакатни бажариш м а қ с а д қ и л и б о л и н г а н и д а ёки унинг бажарилишига и ш о н ч ифодаланганида	He is leaving Moscow tomorrow.	У эртага Москвадан кетяпти.