M. N. Musayev

BOB. SArfOAT QATTIQ CHIQINDILARINI QAYTA
ISHLASH USULLARI

Zaharli moddalaimi yuqori haroratda zararsizlantirish

Zaharli moddalaming kamida 2/3 qismi oiganik moddalar bo‘lgani uchun, yuqori haroratli yoqish usuli zaharli chiqindilarni zararsizlantiruvchi istalgan poligonmng asosiy operatsiyasi bo‘lib xizmat qiladi. Zaharli sanoat chiqindilarini termik zararsizlantiruvchi agregat 22.1-rasmda keltirilgan.

22.1-rasm. Zaharli sanoat chiqindilarini termik zararsizlantirish uchun agregat (MAN firmasi, Germaniya):

1-qattiq chiqindilar uchun qabul bo'limi; 2-bochkalar uchun qabul bo‘limi; 3-sochiluvchi chiqindilarni to'kish uchun bunker; 4-aylanuvchi barabanli pech; 5-qo‘shimcha yoqish kamerasi; 6-utillashtiruvchi qozon; 7-elektrofiltr; 8-skrubber.

Utillashtirilmaydigan qattiq, pastasimon va suyuq zaharli chiqindilarni yoqish qurilmasi quyidagilardan tashkil topgan:

• 
  chiqindilarni uzatish va dozalash tizimi;
  
• 
  aylanuvchi barabanli pechlar;
  
• 
  qo'shimcha yoqish kameralari;
  
• 
  kul va shlak chiqaruvchi tizimlar;
  
• 
  utillashtiruvehi qozon;
  
• 
  tutun gazlarini tozalash tizimlari.
  

Oiganik chiqindilarni yoqish va qo'shimcha yoqish sharoitlari quyidagicha qat’iy reglamentlangan:

• 
  tarkibida galogen hosil qiluvchi uglevrxlorodlar va politsiklik birikmalari bo‘lmagan chiqindilar uchun harorat 1000 — 1100°C, uglevodorodning parchalanishi va chiqarib tashlanishi kamida 99,99%;
  
• 
  tarkibida galogen hosil qiluvchi uglevodorodlar va politsiklik birikmalarbo‘lgan chiqindilar uchun harorat 1200—1300°C, organik birikmalarning parchalanish va chiqarib tashlanish darajasi 99,9999%dan kam emas;
  
• 
  gazlaming (parchalanishda hosil bo‘ladigan pechda va qo‘shimcha yonish kamerasida) bo‘lish vaqti 2 sekunddan kam emas;
  
• 
  pechdagi havo ortiqligi koeffitsienti 2,2—2,5;
  
• 
  chiqib ketayotgan gazlardagi 0₂ konsentratsiyasi 3 % dan kam emas;
  
• 
  CO konsentratsiyasi 57mg/nm³ dan ko‘p emas;
  
• 
  dioksin va furanlar konsentratsiyasi 0,5 mg/nm³;
  
• 
  NSL konsentratsiyasi 75 mg/nm3 dan kam, uning chiqarib tashlash darajasi 90%dan ortiq.
  

Taqqoslash mumkin bo‘lgan kattaliklarni hosil qilish uchun zaharli moddalaming hamma konsentratsiyalari chiqib ketayotgan gazlardagi 0₂ ning 11 % ga teng miqdoriga quyidagi formula orqali keltirilishi kerak: