M. N. Musayev

rasm. Tutun gazlarini azot va oltingugurt oksidlaridan tozalab gips hosil qiluvchi qurilma sxemasi:

1-elektrofiltr; 2 va 3-kukunlovchi quritgich; 4-siklon; 5-CaSO₃ va Ca(OH)₂
suspenziyasi uchun idish; 6- Ca(OH)₂ suspenziyasi uchun idish; 7-reaksIon
apparat; 8-absorber; 9-kaibamid ishchi eritmasi uchun idish; 10-konsentrlangan
karbamid eritmasi uchun idish.

yuboriladi va SO₂ bilan reaksiyaga kirishadi. Texnologik sxemada kalsiy gidroksidi o'rniga kalsiy karbonati ham qo‘llanish mumkin.

Shunday qilib, Zmeyevsk IES ning ishlab tuigan elektroqurilmasida karbamid tozalash usulini tekshirish shunt ko‘rsatdiki, gazlarni azot oksidlaridan tozalash darajasi oltingugurt dioksidini to'liq yo'qotgan holda 98% ni tashkil etadi. Jarayon gazlarni dastlab alohida tayyorlashni, korroziyaga chidamli materiallami ishlatishni talab etmaydi, hamda azot va oltingugurt oksidlarining boshlang'ich konsentratsiyalarining o'zgarib turishiga bog'liq emas. Skrubbemi ho'llash uchun karbamid miqdori mo'ljaldan ortiq olinadi, ammo karbamid stexiometriya bo'yicha qat’iy sarf bo'ladi, ortiqcha reaksiyaga kirishmagan karbamid absorbsiyaga qaytadi va sikl berkiladi. Jarayon deyarli chiqindisiz, ishlatilgan absorbsion eritmalar ammoniy sulfat yoki gips olimshi bilan utilizatsiya qilinishi mumkin, katalizator talab etilmaydi. Jarayon harorati ammiak-katalitik jarayon haroratiga nisbatan ikki baravar kam. Usulning kamchiligiga qimmatli o‘g‘it-karbamid ishlatilishini aytish mumkin.

Gazlarni azot oksidlaridan karbamid usulida tozalash turli ishlab chiqarishlarda o'zini yaxshi ko'rsatdi, lekin shuni ta’kidlash lozimki,

114

www.ziyouz.com kutubxonasi energetikada asosan yoqilg‘1111 yondirish jarayomiu sozlash (shuin hisobiga hosil bo‘ladigan azot oksidlarining miqdori kamayadi) va ammiak-katalitik usullar qo'llaniladi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Karbamid usulida tutun gazlaridagi azot va oltingugurt oksidlaridan birgalikda tozalash usulining mohiyati nimadan iborat?
   
2. 
   Karbamid usulida boradigan kimyoviy reaksiyalar necha yo'nalishda boradi?
   
3. 
   Bninchi yo'nalishda boradigan kimyoviy reaksiyalar?
   
4. 
   Ikkinchi yo'nalishda boradigan kimyoviy reaksiyalar?
   
5. 
   Uchinchi yo‘nalishda boradigan kimyoviy reaksiyalar?
   
6. 
   Gazlarni tozalash darajasiga absorbsion eritmaning rNi qanday ta’sir ko'rsatadi?
   
7. 
   Tutun gazlarining azot oksidlaridan tozalash darajasiga karbamid konsentratsiyasi qanday bog'liq bo'ladi?
   
8. 
   Oltingugurt dioksidini karbamid bilan birikishi qaysi bosqich orqali o'tadi?
   
9. 
   Tutun gazlarining SO₂ dan tozalash darajasini haroratga bog'liqligi qanday?
   
10. 
    Tozalash darajasini karbamid va oltingugurt dioksidi konsentratsiyalariga bog'liqligi qanday?
    
11. 
    Azot va oltingugurt oksidlarining karbamid bilan o'zaro reaksiyalari qanday boradi?
    
12. 
    Tozalash darajasiga SO2:NO_x nisbatining o‘zgarishi qanday ta’sir ko'rsatadi?