M. N. Musayev

1-kolonna; 2-voronka; 3-truba; 4-reshotka; 5-sig‘im yig'uvchi.

suv tarkibidagi moddalar adsorbentga yutiladi. Aktivlangan ko‘miming oitiqchasi 5 — sig‘imga tushiriladi va u yerdan regeneratsiyaga yuboriladi. Tozalangan suv apparatning yuqori qismidan olinadi. Shunda ilashgan ko‘mir qoldiqlari 5 — sig‘imga tushiriladi.

Yuqorida keltirilgan jarayonlarda ishlatilgan adsorbentlami ayniqsa aktivlangan ko‘miming regeneratsiyasi alohida ahamiyatga ega. Regeneratsiya desorbtsiya jarayoni asosida qizdinlgan bug‘ (200— 300°C) ta’smda olib botiladi. Bug‘ bosimi 0,3—0,6 MPA bo'ladi. Desorbsiyada hosil bo'lgan bug'lar kondensatlanadi va undagi moddalar ajratib olinadi.

Ba’zi hollarda adsorbentga yutilgan moddalar kimyoviy usul bilan boshqa oson ajraladigan moddaga aylantiriladi va ajratiladi. Agar yutilgan modda kerakli modda bo‘lmasa, unda oksidlovchi yordamida oksidlab parchalanadi va adsorbent tozalanadi.

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Adsorbsiya usuli oqova suvda qanday birikmalar uchrasa qo^^n'todi?
   
2. 
   Adsorbentlar sifatida qanday moddalar qo'llaniladi?
   
3. 
   Adsorbsiya tozalash jarayoni necha bosqichda olib boriladi?
   
4. 
   Adsorbsion qurilmalar qanday tuzilgan?
   
5. 
   Adsorbsiya usulida oqova suv tarkibidagi aralashmaning konsentratsiyasi qanday aniqlanadi?
   

Ekstraksiya

Ekstraksiya jarayoni oqova suvda fenollar, yog'lar, oiganik kislotalar, metall ionlari uchraganda qo'llaniladi. Ekstraksiya jarayoni iqtisodiy jihatdan o‘zini oqlagandagina qo‘llaniladi. Agar oqova suvda ajratiladigan moddalar konsentratsiyasi 3 — 4 g/1 dan ko‘p bo‘lsa, ekstraksiya jarayoni adsorbsiyaga qaraganda ko‘proq qo‘l keladi. Agar ajratiladigan moddalar konsentratsiyasi 1 g/1 dan kam bo‘lsa, ekstraksiya jarayoni alohida sharoitlarda qo‘llanilishi mumkin.

Ushbu jarayon 3 bosqich asosida olib boriladi:

1. 
   Oqova suvni ekstragent bilan intensiv aralashtirish: bunda 2 ta suyuq faza hosil bo‘ladi, ya’ni ekstragent va ekstragentni ajratilgan modda bilan qatlami, hamda ekstragentni oqova suv bilan qatlami.
   
2. 
   Ekstrakt va oqova suvni ajratish.
   
3. 
   Ekstragentnmg regeneratsiyasi.