M. Mirsaidov

Ko’p tomonlama savdo tizimining evolyutsiyasi

4. 
   jadval
   

Muzokaralar	Vaqti va ishtirokchi mamlakatlar soni	Ko’rilgan masalalar
GATTni shakllantirish va Jeneva davrasi	1947; 23 mamlakat	tariflar
ANNES davrasi	1949; 29 mamlakat	tariflar
Tarkvni davrasi	1950-1951; 32 mamlakat	tariflar
Jeneva davrasi	1955-1956; 33 mamlakat	tariflar
Dilon davrasi	1960-1961; 39 mamlakat	tariflar
Kennedi davrasi	1963-1967; 74 mamlakat	tariflar; notarif to’siqlari; dempingga qarshi tadbirlar, bojxona bahosi va boshqalar
Tokio davrasi	1973-1979; 99 mamlakat	tariflar, notarif to’siqlari, dempingga qarshi tadbirlar, subsidiyalar, davlat xaridlari, standartlar va boshqalar
Urugvay davrasi (UST tuzish)	1986-1994; 128 mamlakat	tariflar; notarif to’siqlari; savdo, xizmatlar, intellektual mulk va savdo bahslarini hal etish bilan bog’liq investitsion xususiyatidagi tadbirlar
Doxa davrasi	2000-hozirgi vaqtgacha; 146 mamlakat	atrof-muhit bo’yicha avval kelishilgan qoidalar va tadbirlarni takomillashtirish

GATT (UST) doirasidagi barcha muzokaralarning asosiy masa-lasi ishtirokchi mamlakatlar savdo tartiblarini erkinlashtirish hisoblanadi. (5– jadval).

5-jadval

MDH mamlakatlarini USTga qo’shilish jarayonidagi maqomining izohi

Mamlakat	Ariza berilgan sana	Muzokaralar boshlangan vaqt	Hozirgi maqomi
Armaniston	Noyabr 1993	Yanvar 1996	2003 yilda a’zo bo’ldi.
Ozarbayjon	Iyun 1997	Mart 2001	Muzokaralar boshlang’ich bosqichda, memorandum bo’yicha savol-javoblar jarayoni bormoqda.
Belorus	Sentyabr 1993	Iyun 1997	Ko’ptomonlama muzokaralar davom etmoqda. Muammolar: qishloq xo’jaligi, texnik to’siqlar, sanitar va fitosanitar tadbirlar
Gruziya	Iyul 1996	Mart 1997	2000 yilda a’zo bo’ldi.
Qozog’iston	Yanvar 1996	Mart 1997	Ikkitomonlama muzokaralar bormoqda.
Moldava	Noyabr 1993	Iyun 1997	2001 yilda a’zo bo’ldi.
Rossiya Federatsiyasi	Iyun 1993	Iyul 1995	Ikkitomonlama muzokaralar davom etmoqda.
Ukraina	Noyabr 1993	Fevral 1995	Ikkitomonlama muzokaralar davom etmoqda.
O’zbekiston	Dekabr 1994	Yanvar 1995	Muzokaralar boshlang’ich bosqichda memorandum bo’yicha savol-javoblar jarayoni bormoqda.

USTga a’zo bo’lgan MDH mamlakatlari tajribasi, ayniqsa, quyidagi qonun hujjatlarini o’rganishga e’tibor qaratilishi lozimligini ko’rsatadi:

Aktsionerlik jamiyatlari haqidagi;
Markaziy bank va kredit muassasalari haqidagi; iqtisodiy faoliyatni litsenziyalash haqidagi; ichki soliqqa tortish haqidagi;
standartlashtirish va sertifikatlash haqidagi;
intellektual mulkka bo’lgan huquqni himoyalash haqidagi; iste’molchi huquqlari haqidagi va boshqalar.
Har qanday holda ham USTga kirish bo’yicha muzokaralar ja-rayonida bojxona tariflarining pirovard darajasini aniqlash talab etiladi.
O’zbekiston USTga kirish haqidagi muzokaralarni memorandum topshirilgandan keyin 7 yil mobaynida olib bormoqda. Biz mamlakatimizning ushbu tashkilotga kirishdan manfaatdorligi hamda ushbu jarayondagi qiyinchiliklardan dalolat beradi. O’zbekiston USTga kirish masalalarida sezilarli xalqaro-texnik ko’mak oladi.
TASIS dasturi doirasida «USTga kirishga ko’mak» va SPS moddalarini amalga oshirish uchun «O’zbekiston tovar ishlab chiqa-ruvchilar va tadbirkorlar palatasiga ko’mak», «Evropa qonuniy ax-borotlari markazini tuzish» va boshqa loyihalar amalga oshirilgan.
YuSAIDning qo’llab-quvvatlashi asosida «Savdo va investi-tsiyalarni rivojlantirish» loyihasi amalga oshirilmoqda.
O’zbekiston Respublikasi delegatsiyasi UST Vazirlar Konfe- rentsiyasida doimiy ravishda ishtirok etmoqda. Bunda boshqa de- legatsiyalarning rahbarlari va UST kotibiyati – bilan ikkitomonlama uchrashuvlar o’tkazilmoqda.