Ekonomåtrik usulyordamida ishchi kuchiga bo‘lgan ehtiyoj kålgusi qaysidir yil uchun taxmin qilinayotgan talab darajasidan kålib chiqqan holda aniqlanadi.
Tåndånsiyali loyihalash usuliumumiy ishchi kuchi miqdori va tuzilishining oldingi yillardagi o‘zgarish tåndånsiyasini loyi- halashtirilayotgan yilga ko‘chirishni ko‘zda tutadi. Bu usullar va shunga o‘xshash boshqa (normativli, ekspårtizali va h.k.) usullar mutaxassislarni tayyorlash asosiy bosqichidagi maxsus kurslarda o‘rganilgan.
Ishga olish jarayonining sifat nuqtayi nazaridan ma’nosi ish- lash uchun zarur malakaga ega bo‘lgan nomzodlarni topishdir. Bunda mavjud bo‘sh joy to‘g‘risida to‘liq tavsif bårish juda muhim. Bo‘sh joylar mavjudligi to‘g‘risidagi quyidagi e’lon sxå- masidan foydalanish mumkin:
Firma to‘g‘risidagi axborotlar mazmuni
Biz: firmaning axborot råklamasi
� � �� �
firmaning nomi (bålgisi) firma joylashgan manzil korxonaning katta-kichikligi xodimlar soni
Bo‘sh joylar tavsifi, xodimlarning vazifalari va rivojlanishi
�
à)bo‘sh joy sabablari:
� �
korxona ichida, masalan, ishlab chiqa- rishdagi o‘zgarishlar, oldin ishlab turgan- larning yuqori lavozimga ko‘tarilishi, yangi o‘rinlar yaratilishi, pånsiyaga chi- qish yoki vafot etganlik, turmush qurish; korxonadan tashqarida, masalan, korxo- naning kångayishi, yirik bozor majburi- yatlari;
vazifalar doirasi;
da’vogar vakolatlari, masalan, ichki va tashqi vakolatlar bårilishi; firma rahbari- ga nisbatan maqomi («Siz båvosita rah- barga bo‘ysunasiz»); xodimlarga farmo- yish bårish huquqi mavjudligi;
�
rivojlanish imkoniyatlari: aniq, imkoniyat darajasi;
Da’vogar shaxsini baholash måzonlari
� �
à)kasbiy tayyorgarlik;
b)qabul qilinuvchiga talablar:
xaraktårining shaxsiy tomonlari (yoshi, qo‘shilib kåtish imkoniyati, tabiiy nufuzi, boshqara olish qobiliyati, mustaqilligi); kasbiy sifatlari, masalan, tayyorgarligi va ma’lumoti (o‘qish, bilim yurti yoki tåxnikumda o‘qiganligi, malaka oshirgan- ligi);
alohida bilimlari (masalan, yozishmalar olib bora olishligi);
qobiliyati (masalan, tashkilotchilik istå’- dodi);
kasbiy tajribasi.
Firmaning ustunliklari va imtiyozlari
Biz taklif etamiz: qabul e’lon
qilgan korxona haqida ma’lumotlar
ish haqi (oklad) miqdori;
qurilish ishlarida yordam (uy-joy masa- lasi);
�
yo‘l xarajatlari uchun yordam puli; moslab o‘zgartiriladigan ish grafigi; yollash tizimi (jalb qilish, måhnat biti- mi);
boshqa imtiyozlar;
qabul shartlari to‘g‘risida ma’lumotlar.
Qabul shartlari va nomzod haqida ma’lumotlar
qabul muddati;
�
qabul uchun kårakli hujjatlar (ariza, ishga qabul qilish to‘g‘risida xat, attåstat nus- xasi, tarjimayi hol, imzo namunasi, foto- surat, tavsiyanoma, sinov ishi);
firma manzili.
Turli axborot manbalaridan kadrlar tanlashda xatoliklarga yo‘l qo‘ymaslik uchun foydalanish mumkin:
Manbalar
|
Axborot mazmuni va uning ahamiyati
|
Ishga qabul qilish to‘g‘risida ariza
|
nomzod haqida dastlabki tasavvurni hosil qiladi;
|
Fotosurat
|
tashqi ko‘rinish haqida tasavvur hosil qiladi;
|
Tarjimayi hol
|
o‘sish jarayonini ko‘rsatadi, shaxsni chuqurroq bi- lishga imkon båradi;
|
Shaxsiy varaqa
|
qabul qilinuvchi haqidagi eng muhim ma’lumot- larni o‘z ichiga oladi, ularni yig‘adi va siståmaga soladi, ma’lumotlarning unutilmasligiga yordam båradi;
|
Yetuklik attåstati
|
maktabdagi o‘zlashtirish to‘g‘risida ma’lumot båra- di, kasbiy malaka yoki ishga qabul qilinishi bo‘yi- cha esa nisbiy ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi;
|
Måhnat daftarchasi
|
tarjimayi holdagi ish joylarini tasdiqlaydi, oldingi faoliyat doirasini yoritib båradi, ba’zan atamalar tufayli chågaralangan bo‘ladi, malaka tavsifini ko‘rsatishi mumkin;
|
Tavsiyanomalar
|
kasbiy yaroqlilik tomonlarini yoritadi;
|
Qabul qilinuvchi bilan suhbat
|
boshqa manbalar yordamida axborotdagi bo‘shliq- larni to‘ldirish imkonini båradi, qabul qilinuvchi haqida shaxsiy tasavvur hosil qiladi;
|
Sinov ishi
|
muayyan ishni bajara olish qobiliyati (masalan, ma’lum ko‘nikmalarga egaligi va h.k.);
|
Tibbiy ko‘rik (kasbga yaroqlilik uchun)
|
kasbga yaroqliligi to‘g‘risidagi tavsiflarni qisman o‘z ichiga oladi (aqliy barkamollik, eruditsiya, kasbiy sifatlar, xaraktåri qirralari, ruxsat bårilgan yaroqlilik darajasi);
|
Psixologik tåstlar Grafologik xulosa
|
xaraktåri yaroqliligi to‘g‘risida umumiy va xususiy nuqtayi nazardan ma’lumot båradi; bu ma’lumot- lar tortishuvli; faqat da’vogar roziligi bilan ruxsat etiladi; agar nomzod rahbarlik lavozimiga da’vo- garlik qilayotgan bo‘lsa, arizaga qo‘shib topshiri- ladigan, qo‘lda yozilgan hujjatlar zarur bo‘ladi.
|
Måhnat bozorlari
Xodimlarni jalb qilishda tashqi va ichki ishchi kuchi bozor- laridan foydalaniladi, ya’ni yoki tashkilot ichidan, yoki chåtdan ishchilar jalb qilinadi. Tashkilotning o‘z xodimlari ichki bozorni, chåtdan jalb qilingan ishchilar esa tashqi bozorniifodalaydi.
Ichki bozordan xodimlarni tanlash jarayoni sxåmasi rasmda ko‘rsatilgan.
96
Måhnat bozorlari
Ishchi kuchi bozori Alohida korxonadagi ishchi kuchi bozori
Alohida kor- xonada
Korxo- naning boshqa bo‘lin- malarida
Firmalar birlash- masida yoki kontsårnda
O‘z davlati Mintaqaviy
Chåt el Nomintaqaviy
Endigina måhnat hayotiga kirayotgan ish qidiruvchilar, masalan, maktab, OO‘YU,
malaka oshirish kurslaridan kålganlar
E’lon bo‘yicha måhnat birjalaridan kålgan ishsizlar
Jalb qilish choralari tufayli murojaat qiladigan ishga kiruvchilar, ya’ni
«passiv ish qidiruvchilar»
Ish joyini o‘zgartirishni xohlovchi ish qidiruvchilar (måhnat birjasi; gazåtalarda mustaqil e’lon båruvchilar),
«faol ish qidiruvchilar»
Ichki bozordan xodimlarni qabul qilish sxåmasi
Da’vogarlarni baholash standart baholash måzonlari bo‘yi- cha o‘tkaziladi.
XODIMLARNI BAHOLASH MÅZONLARI
Xodimlarni baholash måzonlari:
Do'stlaringiz bilan baham: |