M. M. Niyazaliyeva

 
 
 
 

---

17 
 
1.2.  Bichish  jarayonida innovatsiyalar 
 
 
Mashinasozlik  ishlab  chiqaruvchilari  klassik  tikuv  va  poyabzal  uskunalari 
uchun mo`ljallangan echimlarni texnik to`qimachilik materiallarini qayta ishlashga 
moslashtiradilar.  Assist/Bullmer  tikuvchilik  sanoati  uchun  E100  -  E400  modulli 
mato to`shash mashinalarini taklif etadi. Oddiy, arzon konstruktsiya ko`rinishidagi 
mato  to`shash  mashinasi  modelida  materialning  to`plarini  qabul  qilib  oluvchi 
avtomatik  havo  yostig`i  o`rnatiladigan  hamda  juftlab  to`shash  uchun  yechib 
oladigan aylanama stend o`rnatilgan.  
Compact  E  600  tezkor  (120  m/s)  tezkor  avtomatik  to`shama  to`shash 
dastgohidan  foydalanib,  100  kg  og`irlikdagi  va  xizmat  ko`rsatadigan  tomondan 
500 mm diametrga mo`ljallangan yon tomonga yo`nalgan material to`plarini qulay 
sozlash  mumkin  bo`lgan,  matoni  to`pdan  oson  bo`shatadigan  transportyor  lenta 
bilan  jihozlangan.  To`shama  to`shash,  gazlama  milkini  tekislash  va  materialni 
joylashtirishni  o`z  ichiga  olgan  butun  jarayonlar  avtomatik  ravishda  boshqariladi. 
Ushbu mashina shtabelda texnik to`qimachilik materiallarini to`shama qilish uchun 
ishlatilishi  mumkin.  Og`irligi  500  kg  gacha  va  diametri  1200  mm  gacha  bo`lgan 
rulonlar  uchun  maxsus  jihozlar  o`rnatilishi  mumkin.  Og`ir  rulonli  materiallarni 
oson  ko`tarish  uchun  konussiz  g`altakning    mustahkamlovchi  tayanchlaridan 
foydalaniladi. Texnik to`qimachilik materiallarining barcha turlarini bichish uchun, 
alohida  qavatlar  va  oz  miqdordagi  qavatlar  uchun  mo`ljallangan  Premiumcut  II 
qurilmasi  ishlab  chiqilgan.  Turli  xil  vositalar  moslamalarining  va  kombinatsiyasi 
tufayli,  matolar  va  tekis  materiallarning  keng  ko`lamini  bichish  talablariga  javob 
beradi.  Bosh  kesish    mexanizmining  asosiy  moduli  uni  ko`tarish  uchun  asbob 
ushlagichi bilan, yuqori chastotali va aylanadigan tebranishlarni yumaloq va tasma 
pichoqlari  bilan,  shuningdek  parma  yordamida  yanada  kengaytirilishi  mumkin. 
Qurilma    160–320  sm  kengligi  va  -  12  m  gacha  uzunligiga  ega  bo`lgan  ishchi 
yuzani  tashkil  etadi.  Integratsiyalashgan  konveyer  tufayli,  materiallarning  oqimi 
doimiy  va  bir-birining  ustiga  to`shalishi  mumkin  (uzatirish,  bichish,  saralash). 
Uzluksiz  individual  bichish  uchun  maxsus  uzatish  moslamalari  ishlab  chiqilgan, 

---

18 
 
masalan,  patnisli  avtomatik  prokladka  moslamasi  (shu  jumladan  og`ir  rulonlar 
uchun)  va  novda  bilan  boshqariladigan  avtomatik  o`chirish  moslamasi  materialni 
konveyer pichog`iga bir tekis va kuchlanishsiz etkazib beradi. Turbo.cut S bichuv 
qurilmasi  sanchqili  pichoq  bilan,  o`rtacha  25  mm  qalinlikdagi    material 
qatlamlarini  bichish  uchun  mo`ljallangan,  90  m  /  min  gacha  bo`lgan  chiziqli 
qirqish  tezligiga  ega  samarali  va  ixcham  mashina  bo`lib,  tikuvchilik  sanoatida 
matolarni  va  terini  bichishda  qo`llanilishi  mumkin.  Gerber  Texnology  GTxL 
o`lchov  mashinasining  o`zini  oqlay  olgan  dizayni  asosida,  pichog`i    bilan 
jihozlangan  kichik  seriyali  bichish  avtomatlarini  yaratdi,  ular  kichik  qalinlikdagi 
qatlamlarni bichish uchun mo`ljallangan va turli xil konfiguratsiyalarda va barcha 
turdagi  to`qimachilik  materiallarida  ishlatilishi  mumkin.  46  m  /  min  tezlikda 
ishlaydigan  pichoq  avtomatik  cho`tka  tozalash  tizimi,  InfoMark  yorliqlash  tizimi 
va bezaklarni muvofiqlash uchun InVision tizimi bilan jihozlanishi mumkin. Kuris 
Specialmaschinen  GmbH  (Germaniya)  o`zining  zamonaviy  to`shash  va  bichish 
mashinalarini taqdim etdi. Shunday qilib, Pionier Super Electronic, TFS to`shama 
to`shash qurilmasi tufayli, og`ir va taxlamlarga sezgir materiallarni siqmasdan ham 
to`shama qilish qobiliyatiga ega. Doimiy ravishda aylanadigan rulonlar va to`shash 
mashinasida  matoni  qisib  turadigan  joylari  tufayli  materiallarning  bir  tekis 
uzatilishi  ta’minlanadi.  Bichish  0,4  s  uchun  patentlangan  agregat  bilan  amalga 
oshiriladi, natijada nozik materiallarda ham ajoyib kesish imkoni bo`ladi. Mavjud 
seriyalarga  asoslanib,  turli  xil  balandliklar  uchun  mo`ljallangan  TexCut  bichish 
mashinalarini takomillashtirish taklif etiladi. Masalan, tikuvchilik sanoatida kichik 
partiyalar ishlab chiqarish va texnik to`qimachilik va maxsus materiallarni (aramid 
va  shisha  tolalar,  estrodiol  materiallar,  plyonkalar)  qirqish  uchun  TexCut  3001 
ishlab  chiqilgan  bo`lib,  u  yangi  dizayn  g`oyasi  tufayli  kichik  qalinlikdagi 
qatlamlarni  bichishda  ishlatiladi.  Ushbu  kontseptsiyaga  muvofiq,  masalan, 
pichoqlarni  almashtirish  bir  necha  soniya  ichida  bichish  mashinassida  kesuvchi 
boshini ishchi holatiga o`tkazish orqali amalga oshiriladi.  

---

19 
 
 
1 - rasm. Manipulyatorli mobil bichuv mashinasi 
 
Bullmer Servo Cut Assist manipulyatorli mobil bichish dastgohlari Kuris, Bullmer 
tomonidan Assist (Germaniya) bilan birgalikda ishlab chiqariladi. Mashina dastlab 
matoni yirik qismlarga ajratib olmasdan bira to`la bichish uchun ishlatiladi. Ushbu 
uskuna ayniqsa vakuumni mahkamlaydigan stol bilan birgalikda samarali ishlaydi, 
unda vakuum so`rilishi darhol havo yostig`iga o`tadi. 
Mashina 
ishga 
tushirilishi 
qulay, 
operatorning 
ishlashini 
osonlashtiradi. Mehnat  unumdorligini  sezilarli  oshishiga  matolarni  qismlarga 
ajratish,  ularni  lentali  bichish  mashinasiga  uzatish,  pichoqlarni  bichishdan  oldin 
aniq    qo`shimcha  yo`naltirish,  shuningdek,  bichish  tezligini    40  m/min  gacha 
oshirish orqali erishiladi. 
Statsionar bichuv mashinalarida ish bajaruvchi vosita sifatida  halqa shaklida 
harakatlanuvchi  yopilgan  lentali  pichoq  hisoblanadi.  Bunday  uchastkalar  soniga 
qarab,  2,  3  va  4  usastkalar  mvjud. Bichuv  mashinasidagi  uchastkalar  soni  uning 
ishlaydigan  masofasini,  ya’ni      pichoqdan  mashina  platformasining  yon 

---

20 
 
yuzasigacha  bo`lgan  masofani  aniqlaydi.  Ishga  tushirish  –  bu  mashinaning 
asosiy. Uning  qiymati  mashina  sinfining  ramzida  chiqariladi  -  RL-1000-1,  RL-
1250.  
 
Agar  ishlaydigan  qoziqning  kattaligi  katta  qismlarini  qirqib  olishga  imkon 
bersa,  ular  lenta  mashinasida  kesiladi.  To`shamaning  yuqori  qatlamini  bichishda, 
lenta  mashina  lentasining  barcha  tavsilotlari  shablonlarga  muvofiq  amalga 
oshiriladi.  
 
2-  Rasm. Lentali statsionar bichuv mashinasi 
 
Shablonlarga  ko`ra  faqat  kichik  detallar  va  murakkab  konfiguratsiyalarning 
shakllari kesiladi.