М. М. Мусаев компьютер тизимлари ва тармоқлари

4.6. Тармоқ операцион тизимларига талаблар

Операцион тизимга қўйиладиган асосий талаб унинг керакли вазифалари ресурсларини самарали бошқаришнинг бажарилиши ва фойдаланувчи ҳамда амалий дастурлар учун қулай интерфейснинг таъминланиши ҳисобланади.

Кенгайтирилиш. Операцион тизимларига киритиладиган ўзгартиришлар одатда, унинг янги хоссаларини, масалан янги ташқи қурилмалар турларини ва янги тармоқ технологияларини қувватланишининг ўзгартирилиши орқали бўлади. Агар операцион тизимнинг коди шундай тарзда ёзилган бўлса, тўлдиришлар ва ўзгартиришлар тизимнинг бутунлиги бузилмасдан киритилиши мумкин бўлса, у ҳолда бундай операцион тизим кенгаядиган дейилади. Кенгайтирилиш фақат функционал интерфейс орқали ўзаро алоқа қиладиган алоҳида модуллар тўпламидан қурилган дастурли модулли тузилма ҳисобига эришилади.
Ўтказиш хусусияти. Операцион тизимнинг коди бир турдаги процессордан бошқа турдаги процессорга ва бир турдаги компьютернинг аппарат платформасидан бошқа компьютернинг аппарат платформасига осон ўтказилиши керак. Ўтказиладиган операцион тизимлар турли компьютер платформалари учун бир неча вариантларга эга.
Мослашувчанлик. Улар учун амалий дастурларнинг кенг номенклатураси ишлаб чиқилган кўплаб кенг қўлланиладиган операцион тизимлар (Unix турлари, MS-DOS, Windows 3.X, Windows NT, OS/2 ) мавжуд. У ёки бу сабабга кўра бир операцион тизимдан бошқасига ўтиш фойдаланувчи учун янги операцион тизимда илгари қўлланиладиган амалий дастурларни ишга тушириш имконияти ўзига жалб қилади. Агар операцион тизим бошқа операцион тизимлар учун ёзилган амалий дастурларнинг бажарилиши учун воситаларига эга бўлса, у ҳолда бу тизим ҳақида “у бу операцион тизимлар билан мослашишга эга” дейилади.
Ишончлилик ва бузилишларга барқарорлик. Компьютер тармоғи ҳам ички, ҳам ташқи хатоликлардан, бузилишлардан ҳимояланган бўлиши керак. Операцион тизимнинг ишончлилиги ва бузилишларга барқарорлиги аввало, унинг асосига қўйилган архитектуравий ечимлар, шунингдек, тизим дастурларининг буйруқларини ва кодларини яхши йўлга қўйилгани билан аниқланади. Бундан ташқари, бузилишларга барқарорликни таъминлаш аппарат воситаларининг дастурий қувватлаши каби дискли массивлар ва узлуксиз таъминот манбаининг ҳам бўлиши муҳимдир.
Хавфсизлик. Замонавий операцион тизим компьютер тармоғининг маълумотларини ва бошқа ресурсларини санкцияланмаган рухсат этишдан ҳимоя қилиши керак. Хавфсизлик хусусиятларига эга бўлиши учун операцион тизим ўз таркибида аутентификациялаш фойдаланувчининг ҳаққонийлигини аниқлаш, муаллифлаштириш ҳақиқий фойдаланувчилар ресурсларига мослаштирилган рухсат этиш ҳуқуқини бериш, аудит учун барча рухсатсиз ҳодисаларни қайд этиш воситаларига эга бўлиши керак. Тармоқ операцион тизимларида рухсат этишни назорат қилиш вазифасига тармоқ бўйлаб узатиладиган маълумотларни ҳимоя қилиш вазифаси қўшилади.
Унумдорлик. Тармоқ операцион тизими яхши тезкорликка ва реакция вақтига эга бўлиши керак. Операцион тизимнинг унумдорлигига кўп омиллар таъсир қилади. Улар орасида асосийлари: операцион тизимнинг архитектураси, вазифаларнинг хилма-хиллиги, кодни дастурлаштириш сифати, операцион тизимнинг юқори унумдор (кўп процессорли) платформада бажариш имконияти ҳисобланади.