М. М. Мусаев компьютер тизимлари ва тармоқлари

Файллар ва ташқи қурилмаларни бошқариш тизими.
Файл, аввал айтиб ўтилганидек, умумий символли ишга бирлаштирилган оддий тузилмалаштирилмаган байтлар кетма-кетлигидир. Ишлашда қулайдик учун файллар одатда каталогларга ва каталоглар гуруҳларга бирлаштирилади. Фойдаланувчи операцион тизим ёрдамида файллар ва каталоглар устида ном билан қидириш, ўчириш, ташқи қурилмага чиқариш, ўзгартирилган маълумотларни ўзгартириш ва сақлаш каби ҳаракатларни бажариши мумкин.
Фойдаланувчиларга бундай имкониятларни таъминлаш учун операцион тизим файлларнинг символли номларини дискдаги маълумотлар физик манзилларига ўзгартиришни бажариши (дискдаги маълумотлар цилиндрлар ва сиртлар бўйлаб сочилган), бир вақтда файлларни хато мурожаат қилишлардан ҳимоялаш билан бирга, бир файлга турли дастурлар учун умумий рухсат этишни ташкил этади. Бу ҳаракатларнинг бажарилишида файлли тизим ташқи қурилмаларни бошқаришнинг тизими билан ўзаро иш олиб боради, у файлли тизимнинг сўрови бўйича дисклар ва оператив хотира орасида маълумотларни узатишни амалга оширади.
Ташқи қурилмаларни бошқаришнинг тизими барча сақлаш қурилмалари (ихчам, қаттиқ ва оптик дисклар), киритиш-чиқариш қурилмалари (принтерлар, сканерлар, модемлар, тармоқ адаптерлари, аналог-рақамли ва рақамли-аналог ўзгартиргичлар) орасида интерфейс вазифасини бажаради.
Бу барча қурилмалар ишлаш принципи, киритиладиган ва чиқариладиган маълумотлар формати, кодлаш ва қабул қилиш/узатиш усуллари билан фарқланади. Аниқ бир қурилманинг бошқариш дастури драйвер дейилади. Компьютер турли хилдаги кўплаб драйверларга эга, драйвер ва операцион тизимнинг бошқа қисмлар орасида дастурий интерфейсни қувватлайди. Драйверлар қанчалик кўп ўрнатилган бўлса, операцион тизим шунчалик қимматли бўлади, чунки у кўп сонли ташқи қурилмаларни қувватлай олади.
Unix операцион тизими пайдо бўлган вақтдан бери ҳар хил турдаги киритиш-чиқариш қурилмаларига амалий дастурлар интерфейси бир-бирига мослаштирилган файлли рухсат этиш концепцияси алоҳида қурилади. Исталган ташқи қурилма билан алмаштириш номи белгиланган файл билан алмашиш каби бўлади. Файл сифатида ҳам дискдаги реал файл, ҳам терминал қатнашиши мумкин.