M. M. Mirsaidov, P. J. Matkarimov, A. M. Godovannikov materiallar


- §. Kuch usulining asosiy tushuncha va g‘oyalari



Download 6,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet80/137
Sana01.01.2022
Hajmi6,61 Mb.
#298423
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   137
Bog'liq
LelGhBqGBkq97jVvI5sUP5zWTzi6RQDkxbJxcXal

 

2- §. Kuch usulining asosiy tushuncha va g‘oyalari 

 

Kuch usulida statik noaniqlikni yo‘qotish jarayonida aniqlanishi 

kerak bo‘lgan noma’lumlar sifatida sistemaga qo‘yilgan bog‘lanishlar 

ta’siridan hosil  bo‘luvchi tayanch reaksiya kuchlari va ichki kuchlar 

olinadi. Yuqorida ta’kidlanganidek, ushbu kuchlarning statika 

tenglamalari sonidan ortig‘i soni sistemaning noaniqlik darajasini 

belgilaydi. Statik noaniqlik darajasini aniqlash uchun bir qator ifodalar 

mavjud bo‘lib, ular ichida eng soddasi  



q

k

ш

ш

k

n



=

2

3



    (10.1) 

Bu yerda 



n

– statik noaniqlik darajasi, 



k

– inshoot sterjenlari yoki 

inshoot sterjenlari bilan yer hosil  qilgan berk konturlar soni, 

k

ш

– 

qo‘zg‘aluvchi sharnirli tayanchlar soni, 



q

ш

– qo‘zg‘almas sharnirli 

tanchlar yoki oddiy sharnirlar soni. 

Sistemaning statik noaniqligini aniqlashga bir qator misollar 

ko‘ramiz (10.1-rasm). 

Berilgan sxemalar uchun statik noaniqlik darajasini aniqlaymiz. 

«a» sxema uchun     n = 3.1 – 2.1 – 0 =1; 

«b» sxema uchun     n = 3.1 – 2.0 –1 =2; 

«d» sxema uchun     n = 3.1 – 2.0 – 0 =3; 

«e» sxema uchun     n = 3.2 – 2.0 – 0 =6; 

«f» sxema uchun     n = 3.2 – 2.0 – 1 =5; 

  «g» sxema uchun     n =3.2 – 2.0 – 2.1 =4; 

«g» sistemaning o‘ziga xos jihati chap sharnir murakkabligi, ya’ni 

ikkita emas, balki uchta sterjenni tutashtirganligidir. Bunday sharnir 

ikkita oddiy qo‘zg‘almas sharnirga mos keladi. Umuman olganda, 



 

240


murakkab sharnirga kiruvchi oddiy sharnirlar soni bog‘lanayotgan 

sterjenlar sonidan birni ayrilganiga teng. Sistemani hisoblash uchun 

statika tenglamalariga qo‘shimcha statik noaniqlik soniga teng bo‘lgan 

tenglamalar sistemasini tuzish kerak. 

 

 

10.1-rasm. Statik noaniq sistemalar: 



a) 1 marta statik aniqmas sistema; b) 2 marta statik aniqmas sistema;  

d) 3 marta statik aniqmas sistema; e) 6 marta statik aniqmas sistema;  

f) 5 marta statik aniqmas sistema; g) 4 marta statik aniqmas sistema 

 

Kuch usulida sistema deformatsiyalanish sxemasidan foydalanib 



qo‘shimcha tenglamalar tuziladi. Buni quyidagi sodda misolda ko‘rib 

chiqamiz (10.2-rasm). Sistema statik noaniqlik darajasi 1 ga teng . 

Sistema sxemasi deformatsiyalanishidan (10.2

b

-rasm), barcha nuqtalari 

ko‘chishlari qiymati qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, quyidagilar 

ma’lum hisoblanadi 

0

,

0



,

0

=



Δ

=

=



Δ

ver

В

А

ver

А

θ

. Ushbu 



munosabatlarning ixtiyoriysidan hisoblashlarda foydalanishimiz 

mumkin. Masalan, 



B

 nuqtaning vertikal ko‘chishi ikkita tashkil 

etuvchidan iborat – tashqi yuk ta’siridan (

B

 nuqta pastga ko‘chadi 

)

(

q



ver

В

Δ

) va 



B

 nuqta tayanch reaksiyasidan (



B

 nuqta yuqoriga ko‘chadi – 

)

(

B



ver

В

R

Δ

) (10.2d,e rasmlar). Berilgan sxemada 



ver

B

Δ

 nolga teng, ya’ni 



 

    


0

)

(



)

(

=



Δ

+

Δ



B

ver

В

ver

А

R

q

   


  (10.2) 

          

Bu yerdagi (10.2) tenglama kuch usulidagi statik noaniqlikni ochib 

beruvchi qo‘shimcha tenglamalardir. 10.2 tenglamaga kiruvchi 

ko‘chishlarni Mor-Vereshchagin usulini qo‘llab aniqlaymiz. Buning 

uchun tashqi yuk ta’siridagi kuchlar (M

P

) epyurasi quriladi,  ko‘chishi 



topilayotgan nuqtaga 

P = 1

  birlik kuch qo‘yib, birlik kuch M

epyurasi 



quriladi va M

P

 va M



1

 epyuralarini ko‘paytirib ko‘chish topiladi. 

 

)

(



q

ver

Â

Δ

 




 

241


ko‘chishni aniqlaylik. 10.2

f,g

-rasmlarda tashqi yuk va birlik kuch 

ta’siridan hosil  bo‘lgan epyuralar keltirilgan. 

 

10.2-rasm. Kuch usulida 



ko‘chishlarni aniqlash uchun 

sistemaning deformatsiyalanish 

sxemasi: 

 

a) berilgan sistema



b) sistemaning ko‘chishi; 

d) tashqi va reaksiya kuchidan hosil 

bo‘ladigan ko‘chish; 

e) tashqi kuch ta’sir etgan hol; 

f) tashqi kuchdan qurilgan M

P

 epyura; 



g) birlik kuch ta’siridan qurilgan epyura; 

h) x


1

 kuch ta’siridan qurilgan moment 

epyurasi; 

i) birlik vertikal kuchdan qurilgan epyura; 

j) balkaning reaksiya kuchi aniqlangandan 

keyingi ko‘chish; 

k) eguvchm moment (M) epyurasi; 

l) ko‘ndalang kuch (Q)epyurasi

 

9.2-jadvaldan foydalanib 



M

P

 va 



M

1

 epyuralarni ko‘paytiramiz va 



quyidagini olamiz: 

EI

q

EI

q

q

ver

Â

8

4



2

)

(



4

2

l



l

l

l



=





=

Δ



 

 

 



B

 nuqtaning 



R

B

 reaksiya ta’siridagi ko‘chishini topamiz. Reaksiya 

kuchi miqdori noma’lum bo‘lgani uchun uni 


Download 6,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish