M. M. Mirsaidov, P. J. Matkarimov, A. M. Godovannikov materiallar

EI

EI

24

2

4

4

3

0

12

=

⋅

⋅

+

=

δ

 

 

 

δ

21

 ni aniqlash uchun ikkinchi kuch epyurasini birinchi kuch 

epyurasiga ko‘paytiramiz, mos ravishda 

δ

12 

= 

δ

21

=

24/EI 

δ

22

 ni aniqlash uchun ikkinchi kuch epyurasini o‘zini-o‘ziga 

ko‘paytiramiz.  

EI

EI

6

,

21

3

4

4

4

0

22

=

⋅

⋅

+

=

δ

 

 

δ

11

,

δ

22

 va hokazolarni aniqlashda epyuralar o‘zini-o‘ziga 

ko‘paytirilgani sababli, natija doimo musbat chiqadi. 

∆

1P 

,

 

∆

2P 

ko‘chishlarni topish uchun birlik kuch va tashqi yuk 

epyuralarini ko‘paytiramiz. 

EI

EI

EI

EI

EI

p

ð

72

2

4

4

9

0

;

2

,

128

3

4

9

4

3

3

9

2

1

−

=

⋅

⋅

−

=

Δ

−

=

⋅

⋅

−

⋅

⋅

⋅

−

=

Δ

 

 

    

 

Ko‘rinib turibdiki, ko‘chishlarni aniqlash katta hajmdagi 

hisoblashlarni amalga oshirish orqali kechmoqda, murakkab sistemalarni 

hisoblashlarda ular yanada ko‘payib ketadi. Bu holat hisoblash keyingi 

bosqichiga o‘tishdan oldin olingan natijalarni to‘g‘riligini tekshirib olish 

zaruriyatini tug‘diradi. 

---

 

250

Kanonik tenglamalar sistemasiga kiruvchi ko‘chishlarni to‘g‘ri 

topilganini tekshirish uchun birlik kuchlar yig‘indisi epyurasi (M

S

) 

quriladi. Buni qurish uchun birlik kuchlar epyuralari qo‘shiladi (10.8-

rasm). 

 

10.8-rasm. Birlik kuchlarning yig‘indi epyurasi. 

 

Birlik kuchlar epyuralari M

s

 epyura bilan ketma-ket ko‘paytiriladi. 

M

S

 epyuraning birligi birlik epyura bilan ko‘paytirish natijasi kanonik 

tenglamalar birinchi qatoriga kiruvchi birlik kuchlar ko‘chishlari 

yig‘indisiga, M

s

 ni ikkinchi birlik kuch epyurasi bilan ko‘paytmasi – 

ikkinchi qatordagi birlik kuch ko‘chishlari yig‘indisiga  teng bo‘lishi 

kerak va hokazo. 

 

M

s 

epyurani yuk epyurasi bilan ko‘paytirish

 

natijasi kanonik 

tenglamalardagi yuk ko‘chishlari yig‘indisiga teng bo‘lishi kerak. Bu 

tekshirish quyidagi qoidaga asoslangan – epyuralarni 

a, b, c, d

 indekslar 

bilan belgilaymiz; 

Tenglama birinchi qatoriga kiruvchi ko‘chishlar 

aa, ab, ac ba ad

 

ko‘rinishida aniqlanadi. Yakuniy epyura 

a + b + c + d

 yig‘indisiga teng 

bo‘ladi, 

aa + ab +ac + ad = a (a + b + c + d)

 esa yakuniy epyurani 

kanonik tenglama mos qatoridagi birlik epyurasi bilan ko‘paytmasiga 

teng bo‘ladi. 

 

Xuddi shu usulda M

s

 ni yuk epyurasi bilan ko‘paytirish natijasi 

kanonik tenglama ozod hadlari yig‘indisiga teng bo‘lishini aytish 

mumkin. 

 Bizning 

misolimizda