3. Oqqush 61 yulduzining parallaksi 0
//
,37 ga teng. Ungacha yorug‘lik
yillarida masofa nimaga teng?
4. Siriusning parallaksi 0
//
,37; Spikaning parallaksi esa 0
//
,02 ga teng. Bu
yulduzlargacha masofani parseklarda, yorug‘lik yillarda, astronomik birliklarda
va kilometrlarda ifodalang.
5. Kryuger 60 yulduzi komponentalarining ko‘rinma yulduz kattaliklari 9
m
,6
va 11
m
,4 ga, parallaksi esa 0
//
,257 ga teng. Ularning absolyut yulduz kattaliklarini
aniqlang.
6. Siriusning parallaksi 0
//
,371 ga, ko‘rinma yulduz kattaligi esa –1
m
,58 ga
teng. Uning absolyut yulduz kattaligini toping.
7. Bizga yaqin bo‘lgan ayrim yulduzlar berilgan.
А) Jadvaldan bir nechta turli xillarini tanlab oling. Jadvalda berilgan
ma’lumotlardan ularning absolyut yulduz kattaliklari M va yorqinlik L larini
hisoblang. Bu yulduzlarning “Rang-yorqinlik” diagrammasidagi vaziyatlarini
ko‘rsating.
B) Xuddi shu yulduzlarning yorqinligiga ko‘ra massalarini chamalang.
C) Jadvalda ko‘rsatilgan har bir yulduzning spektral sinfidan uning rangini
ayting.
Yulduz kattaligi, m
Spektral sinfi
Masofa, ps
Sentavr
Proksimasi
11,0
M5
1,32
Sentavr Alfasi
0,3
G2
1,34
Volf 359
13,5
M8
2,3
Sirius А
-1,6
A1
2,66
Sirius В
8,7
A5
2,66
Protsion А
0,5
F5
3,5
Protsion В
10,7
F5
3,5
Eridan Epsiloni
3,7
K2
3,3
Vega
0,1
A0
8
Bellatriks
1,6
B2
40
Orion dzetasi
1,8
O9
45
Spika
1,2
B1
50
Betelgeyze
0,9
M2
200
128
8. Siriusgacha masofa 2,70 parsekni tashkil etadi, biroq bu masofa Sirius
harakati tufayli har sekundda 8 km dan kamayib bormoqda. Necha yildan so‘ng
Siriusning ko‘rinma ravshanligi ikki marta oshishini hisoblang.
9. 51-namunadagi javoblarda keltirilgan formulalaridan Quyosh va Sentavr
yulduzi maksimal yaqinlashadigan yilni aniqlang. Agar hozirda V
r
=-22 km/sek,
V
t
=23 km/sek, m=0,06,
=3
//
,68,
=0
//
,758 bo‘lsa, o‘sha momentda uning
parallaksi, xususiy harakati va ko‘rinma yulduz kattaliklari qanday bo‘ladi?
10. Quyosh apeksi koordinatalari
=18
h
0
m
,
=+30
0
, tezligi V
0
ni esa 19,5
km/sek deb qabul qilgan holda
cos
0
/
V
V
V
r
r
formula bo‘yicha Qalqon R
yulduzining nuriy pekulyar tezligini hisoblang, uning Quyosh harakati tufayli
tuzatma kiritilmagandagi tezligi +38,3 km/sek ga teng bo‘lib, koordinatalari esa
=280
0
,5,
=-6
0
, keltirilgan formuladagi
apeksdan yulduzgacha burchak
masofani bildiradi.
11. Aravakash AG (
=6
h
20
m
,1,
=47
0
5
/
),
=+0
s
,0076,
=-0
//
,054 ning xususiy
harakatini
- va
-komponentalarga taqsimlang. Ko‘rsatma: Quyoshning harakat
elementi odatiy deb qabul qilinsin.
12. Qalqon R (
=18
h
42
m
,1,
=-5
0
49
/
),
=-0
s
,0039,
=-0
//
,030 ning xususiy
harakatini
- va
-komponentalarga taqsimlang. Ko‘rsatma: Quyoshning harakat
elementi odatiy deb qabul qilinsin.
13. Rang ko‘rsatgichi qavs ichida keltirilgan quyidagi yulduzlarning
haroratlarini aniqlang: Eridan (1,12), Egizaklar (0,92), Protsion (0,47) va Chayon
(-0,33).
14. Issiqlik indeksi deb obyektning vizual (m
v
) hamda radiometr yoki
termoelement yordamida (m
r
) aniqlangan yulduz kattaliklari ayirmasiga aytiladi.
Bu kattalik yulduzning harorati bilan
.
1
,
42
29500
10
lg
10
T
m
m
r
v
munosabat orqali bog‘langan. Agar uzoq davrli o‘zgaruvchan yulduzlarda
issiqlik indeksi eng katta ravshanlikda +4,3 ga va eng kam ravshanlikda +7,8 ga
o‘rtacha o‘zgarib tursa, ularning harorati qanchaga o‘zgaradi?
15. Sirius yulduzidan Yerga tushayotgan nurlanish ko‘ndalang kesimi 1 m
bo‘lgan ko‘zgu orqali to‘planmoqda, agar bu yulduzning nurlariga perpendikulyar
yo‘nalishdagi Yer satxining har 1 sm
2
yuzasiga minutiga tushadigan energiya
miqdori 5,8
.
10
-11
kaloriyani tashkil etsa, uning tafti bir yil davomida qancha
muzni eritish mumkin?
16. Quyidagi ma’lumotlardan foydalangan holda Eridan 40 B yulduzining
g/sm
3
larda ifodalangan o‘rtacha zichligini toping: yulduzning massasi 0,44
Quyosh massasiga teng, Т=11000
0
, М
v
=11,2.
17. Giada harakatlanuvchan to‘daga kiruvchi yulduzlardan biri uchun berilgan
quyidagi ma’lumotlardan guruhning fazoviy tezligi va parallaksini aniqlang:
=0
//
,115, V
r
=+38,6 km/sek,
=29
0
,1.
18. 10 ps masofada joylashgan yulduz ko‘z nuriga perpendikulyar holda
taxminan 50 km/s tezlik bilan harakatlanmoqda. Uning xususiy harakati taxminan
nimaga teng?
129
Do'stlaringiz bilan baham: |