128
8. Siriusgacha masofa 2,70 parsekni tashkil etadi, biroq bu masofa Sirius
harakati tufayli har sekundda 8 km dan kamayib bormoqda. Necha yildan so‘ng
Siriusning ko‘rinma ravshanligi ikki marta oshishini hisoblang.
9. 51-namunadagi javoblarda keltirilgan formulalaridan Quyosh va Sentavr
yulduzi maksimal yaqinlashadigan yilni aniqlang. Agar hozirda V
r
=-22 km/sek,
V
t
=23 km/sek, m=0,06,
=3
//
,68,
=0
//
,758 bo‘lsa, o‘sha momentda uning
parallaksi, xususiy harakati va ko‘rinma yulduz kattaliklari qanday bo‘ladi?
10. Quyosh apeksi koordinatalari
=18
h
0
m
,
=+30
0
, tezligi V
0
ni esa 19,5
km/sek deb qabul qilgan holda
cos
0
/
V
V
V
r
r
formula bo‘yicha Qalqon R
yulduzining nuriy pekulyar tezligini hisoblang, uning Quyosh harakati tufayli
tuzatma kiritilmagandagi tezligi +38,3 km/sek ga teng bo‘lib, koordinatalari esa
=280
0
,5,
=-6
0
, keltirilgan formuladagi
apeksdan yulduzgacha burchak
masofani bildiradi.
11. Aravakash AG (
=6
h
20
m
,1,
=47
0
5
/
),
=+0
s
,0076,
=-0
//
,054 ning xususiy
harakatini
- va
-komponentalarga taqsimlang.
Ko‘rsatma: Quyoshning harakat
elementi odatiy deb qabul qilinsin.
12. Qalqon R (
=18
h
42
m
,1,
=-5
0
49
/
),
=-0
s
,0039,
=-0
//
,030 ning xususiy
harakatini
- va
-komponentalarga taqsimlang.
Ko‘rsatma: Quyoshning harakat
elementi odatiy deb qabul qilinsin.
13. Rang ko‘rsatgichi qavs ichida keltirilgan quyidagi yulduzlarning
haroratlarini aniqlang: Eridan (1,12), Egizaklar (0,92), Protsion (0,47) va Chayon
(-0,33).
14. Issiqlik indeksi deb obyektning vizual (m
v
) hamda radiometr yoki
termoelement yordamida (m
r
) aniqlangan yulduz kattaliklari ayirmasiga aytiladi.
Bu kattalik yulduzning harorati bilan
.
1
,
42
29500
10
lg
10
T
m
m
r
v
munosabat orqali bog‘langan. Agar uzoq davrli o‘zgaruvchan yulduzlarda
issiqlik indeksi eng katta ravshanlikda +4,3 ga va eng kam ravshanlikda +7,8 ga
o‘rtacha o‘zgarib tursa, ularning harorati qanchaga o‘zgaradi?
15. Sirius yulduzidan Yerga tushayotgan nurlanish ko‘ndalang kesimi 1 m
bo‘lgan ko‘zgu orqali to‘planmoqda, agar bu yulduzning nurlariga
perpendikulyar
yo‘nalishdagi Yer satxining har 1 sm
2
yuzasiga minutiga tushadigan energiya
miqdori 5,8
.
10
-11
kaloriyani tashkil etsa, uning tafti bir yil davomida qancha
muzni eritish mumkin?
16. Quyidagi ma’lumotlardan foydalangan holda Eridan 40 B yulduzining
g/sm
3
larda ifodalangan o‘rtacha zichligini toping: yulduzning massasi 0,44
Quyosh massasiga teng, Т=11000
0
, М
v
=11,2.
17. Giada harakatlanuvchan to‘daga kiruvchi yulduzlardan biri uchun berilgan
quyidagi ma’lumotlardan guruhning fazoviy tezligi va parallaksini aniqlang:
=0
//
,115, V
r
=+38,6 km/sek,
=29
0
,1.
18. 10 ps masofada joylashgan yulduz ko‘z nuriga perpendikulyar holda
taxminan 50 km/s tezlik bilan harakatlanmoqda. Uning xususiy harakati taxminan
nimaga teng?