M lafasov, X. S. Jumaniyozov, G. K. Masharipova, E. Xoliqov, E. M. Mallaeva diniy ekstremizm, missionerlik

4. O ‘zbekistonda din bilan munosabatning asosiy tamoyillari
Mustaqitllik  m a’naviy  hayotda  ham  yangilanish  jarayonini,  tub 
o ‘zgarishlar  davrini  boshlab  berdi.  Dinga  bo'lgan  munosabat  tubdan 
o'zgardi:  sobiq  sovet  tizimining  dinga  qarshi  olib  borgan  ateistik 
hujumkor  siyosatiga  barham  berildi,  diniy  qadriyatlar  tiklandi,  vijdon 
erkinligi  qonun  yo‘li  bilan  kafolatlandi.  Din  va  dunyoviy  davlat 
o ‘rtasidagi  munosabat  haqida  gap  borar  ekan,  eng  aw alo,  dinning 
davlatdan  ajratilishi  tamoyilini  ta’kidlash  zarur  bo'ladi.  Bu  haqda 
konstitutsiyamizning 
6 1-moddasida 
shunday 
deyiladi: 
«Diniy 
tashkilotlar  va  birlashmalar  davlatdan  ajratilgan  hamda  qonun  oldida 
tengdirlar.  Davlat  diniy  birlashmalarning  faoliyatiga  aralashmaydi».2
!  Узбекистон Республикаси Конститутцияси. Тошкент, «Узбекистон»; 2003. 8-бет. 
'  Узбекистон Республикаси Конституцияси.-Т.:  Узбекистон, 2003.  13-бет.
14

---

Bugungi  kunda mamlakatimizda  16  ta diniy konvensiyaga  mansub  2200 
tadan  ortiq  diniy  tashkilot  emin-erkin  faoliyat  olib  bormoqda.  Diniy 
birlashmalar  faoliyatini  tashkil  etish  ulaming  ichki  ishi  hisoblanadi  va 
davlat nazoratidan xolidir.
O'qituvchi  shu  bilan  birga  diniy  tashkilotlar  davlatdan  ajratilgan 
bo‘lsa-da, bu dinning jamiyatdan ajratilganini anglatmasligini talabalarga 
alohida  ta’kidlashi  zarur.  Din  va jam iyat  hayotidagi  aloqadorlikdan  din 
va  dunyoviy  davlat  munosabatini  belgilovchi  boshqa  bir  tamoyil-  din 
sohasida kechayotgan o'zgarishlami xolis va  ilmiy o'rganish va  shundan 
kelib  chiqib,  ijobiy  jarayonlar  rivojiga  yanada  kengroq  imkoniyat 
yaratish, salbiy holatlaming oldini olishdir.
Davlatning  dinga  bo‘lgan  munosabatini  ifoda  etuvchi  yana  bir 
tamoyil  shundan  iboratki,  davlat dinni xalq m a’naviyatining uzviy  qismi 
sifatida tan oladi.  Shundan kelib chiqib  uning rivoji  uchun tegishli  shart- 
sharoit  yaratishga  harakat  qiladi.  Bunga  asos  qilib  kadrlar  tayyorlash 
milliy  dasturining  asosiy  yo'nalishlaridan  biri  ta’lim  jarayonida, 
yoshlarda 
m a’naviy-axloqiy 
fazilatlami 
qaror 
toptirishda 
diniy 
tashkilotlar  imkoniyatlaridan  foydalanish  ekanini  aytib  o ‘tish  joiz.
I.A.Karimov Ikkinchi chaqitriq Oliy Majlisning o‘n to‘rtinchi sessiyasida 
so‘zlagan 
nutqida 
ta’kidlaganidek, 
«Mamlakatimizni 
demokratik 
tamoyillar, 
ilm-fan 
yutuqlari, 
yuksak 
texnologiyalar 
asosida 
modemizatsiya  qilish  bilan  birga, 
muqaddas  dinimizni, 
milliy 
o ‘zligimizni asrab-avaylab yashashni maqsad qilib qo‘yganmiz»'
0 ‘zbekiston  Respublikasining  din  va  diniy  tashkilotlar  bilan 
munosabati, 
0 ‘zbekiston 
Respublikasi 
Konstitutsiyasi 
tegishli 
moddalarida aks etgan vijdon erkinligi,  shuningdek,  «Vijdon erkinligi va 
diniy tashkilotlar to‘g‘risida» qonun xalqaro hujjatlardagi talablarga mos 
tuzilganligi bilan ajralib turadi.
Prezident  I.A.Karimov  « 0 ‘zbekiston  XXI  asr  bo‘sag‘asida: 
havfsizlikka  tahdid,  barqarorlik  shartlari  va  taraqqiyot  kafolatlari» 
asarida  O'zbekiston  dunyoviy  davlat  sifatida  rivojlanar  ekan,  din  bilan 
munosabatini 
quyidagi 
tamoyillarga 
asoslangan 
holda 
amalga 
oshirilayotganini ta’kidlagan edi:
1 Каримов И.А. Ватанимиз тинчлиги ва хавфсизлиги уз куч-кудратимизга, халкимизнинг 
букилмас иродасига боглик.-Т.: Узбекистан, 2004. 8-бет.
20

---

1. Dindorlaming diniy tuyg‘ularini  hurmat qilish;
2.  Diniy  e ’tiqodlarni  fuqarolaming yoki  ular uyushmalarining xususiy 
ishi deb tan olish;
3.  Diniy  qarashlarga  amal  qiluvchi  fuqarolaming  ham,  ularga  amal 
qilmaydigan  fuqarolaming  ham  huquqlarini  teng  kafolatlash  hamda 
ulami ta’qib qilishga yo‘I  qo'ymaslik;
4.  Ma’naviy  tiklanish,  umuminsoniy  axloqiy  qadriyatlami  qaror 
toptirish  ishida  turli  diniy  uyushmalaming  imkoniyatlaridan  foydalanish 
uchun ular bilan  muloqot yo‘llarini  izlash zarurati;
5.  Dindan  buzg‘unchilik  maqsadlarida  foydalanishga  yo‘l  qo‘yib 
boMmasligini  e’tirofetish.
0 ‘qituvchi  talabalarga  Prezident  I.A.Karimovning  « 0 ‘zbekiston
XXI  asr  bo‘sag‘asida:  havfsizlikka  tahdid,  barqarorlik  shartlari  va 
taraqqiyot  kafolatlari»  asarining  diniy  ekstremizm  va  fundamentalizm 
masalasiga  bag‘ishlangan  alohida  paragrafidagi  xulosalarga  murojaat 
etishlarini ta’kidlab mavzuga yakun yasaydi.