M. L. Tursunxodjayev Tashkent davlat texnika universiteli

1
2Q
С
g°» = l c 2- ’
bunda 
Q —
materiallarga bo'lgan yillik ehtiyoj.
Misol.
Quyidagilar berilgan bo'lsin: G — bir dona materialni 
xarid qilishga ketadigan xarajatlar — 8,33 pul birligi/dona; C2 —
180

---

zaxiralami saqlashga ketadigan yillik xarajatlar — 0,1 pul biriligi/ 
dona. Materiallarga bo‘lgan yillik ehtiyoj 
Q
— 1500 dona. Bunda 
buyurtm aning samarali hajmi:
qopl
= л/2-8,33-1500/0,1 = 500 donaga teng,
bu materiallarga yillik buyurtmalar soni n = 3 (1500/500) ligini 
bildiradi. Yil davom ida talab o'zgarm as deb olingani uchun 
buyurtm a yilning har 80(240/3) ish kunida berilishi zarur.
10.5-rasmdan ko‘rinib turibdiki, buyurtm aning samarali miq- 
dori xarajatlar summasi chizig'ining nisbatan tekis xarakterga ega 
bo‘lgan sohasida jovlashgan. Amalda xarajatlar summasi quyida- 
gicha o ‘zgarib turadi: buyurtm a berilayotgan partiya hajmi 400 
dona b o ig an d a — 51,24 pul birligi, 500 donada — 50,00 pul 
birligi, 600 donada — 50,83 pul birligi va 700 donada — 52,96 
pul birligi. Keltirilgan m a’lum otlardan ko‘rinib turibdiki, buyurtma 
miqdori uning optimal hajmiga nisbatan 40%ga oshganda bor- 
yo‘g‘i 5,72%ga oshadi.
Keltirilgan formula buyurtm aning samarali miqdorini zaxira- 
larning ishlatilishi bir tekis va aniq belgilangan (determ inantlash- 
tirilgan) sharoitlarda amalga oshirilganda aniqlash imkonini beradi.
A m aliyotda korxonaning ishida bu sh artlard an b a ’zi bir 
chekinishlar mavjud bo‘ladi:
1. 
Kelib tushishning cho
‘zilib ketishi.
Bu holatda material bittada 
yetkazilib berilmay, balki u yoki bu vaqt oralig‘i ichida m a’lum 
intensivlik bilan yetkaziladi va ishlab chiqarish tom onidan bir 
tekis ishlatiladi. Uning ishlatilishi kelib tushishlar boshlanganidan 
keyin va tugashidan oldin boshlanadi.
2.