|
X
Servis xizmatini rejalashtirish
X
X
0 ‘rov
X
X
X
X
Ishlab chiqarishni xomashyo,
materiallar bilan ta’minlash
X
X
Taqsimot tizimini zaxiralar
bilan to‘ldirish
X
X
Ishlab chiqarish jarayon
nazorati
X
X
Korxonada ombor faoliyatini
loyihalashtirish va
rivojlantirish
X
X
X
Jihozlarni moliyalashtirish
X
X
Transporni boshqarish
X
X
Zaxiralarni boshqarish
X
X
X
30
2.1-jadvalda korxona logistik boMimining marketing, moliya
va ishlab chiqarishni rejalashtirish boMimlari bilan funksional
bogMiqligi keltirilgan.
2
.
5
.
Logistik tizim tushunchasi va uning
faoliyatini baholash
Korxonalarda logistik faoliyatning ikkita jihati ajralib turadi.
Birinchisi, sanoat injeniringi tushunchasi bilan bogMiq boMib,
transport vositalari va omborlarni ishlatish, yuklash moslamalarini
ish] at ish va tanlash, qadoqlash usuli, axborot boshqaruv tizimla-
rining ishlash muammolarini yechadi.
Ikkinchi aspekt, moddiy oqimlarni makro va mikro darajalarda
boshqarish va tashkil etishning o ‘ziga tegishli boMib, logistik
tizimning amal qilish jarayonida har xil omillarning o'zaro
ta’sirining tahliiiga asoslanadi.
Logistikaga korxona boshqaruvining bozorga yo‘naltirilganligini
ta’minlab beruvchi tizim sifatida qaraladi va shu orqali korxona-
ning iste’molchi bilan aloqalami o'm atish faoliyatining tarkibi
aniqlanadi.
Shu sohada amalga oshiriladigan ishlarning asosiy yo‘nalishlari
quyidagilar:
• bozomi oMganish va aniq turdagi mahsulotlarga boMadigan
talabni bashorat qilish;
• mahsulot ishlab chiqarilishi uchun zarur boMgan moddiy
resurslami xarid qilish, zaxiralaming hajmi haqida qarorlar
qabul qilish va zaxiralarni boshqarish;
• ishlab chiqarishda moddiy oqimlarni tashkil etish;
• tovar taqsim otini tashkil etish: tayyor m ahsulotni qa
doqlash va tanlash, uni aniq manzilga tashish, iste’m ol
chiga mahsulotni yetkazib berish, zarur boMgan qog‘oz-
larni toMdirish.
0 ‘zbekiston iqtisodiyotining bozor munosobatlariga o ‘tish
sharoitida logistikaning tutgan o‘rni oshadi. Bozor munosabatlariga
o‘tish davrida logistikaning aktualligini (dolzarb) aniqlab beruvchi
5 ta tizim ajratish mumkin:
31
—
iqtisodiy tizim.
Hozirgi vaqtda ishlab chiqarish xarajatlari
va moliya xarajatlarini kamaytirish im koniyatlarini qidirish
b irin ch i o 'rin g a q o ‘yilm oqda. Logistika m ahsulot ishlab
chiqaruvchi va iste’molchilarning iqtisodiy qiziqishlarini boglash
imkonini beradi;
—
tashkiliy-iqtisodiy tizim.
Bozor sharoitida tovar harakati
jarayonlarini amalga oshiruvchi yangi tashkiliy shakllarning
vujudga kelishi va rivojlanishi davomida, boshqaruv va koordinat-
siyaning integratsion shakllari hamda ishlab chiqaruvchi korxo
nalar, iste'molchilar, omborlar va transportning o‘zaro ta ’sirining
logistik jarayonlarini ta ’minlash tobora katta ahamiyatga ega
bo‘lmoqda;
—
axborot tizimi.
Bozor iqtisodiyoti axborot aloqalarining
rivojlanishiga koinaklashadi, ular bozor munosabatlarining sababi
va natijasi bo‘lib, bir-birlarini o‘zaro toldiradi. Axborot tushun-
chasi logistika bilan bozorni chambarchas boglaydi, chunki
logistik jarayonlarning predmeti, vositasi va tashkil etuvchisi boiib
axborot oqimlari hisoblanadi;
—
texnik tizim.
Bu omil logistikani tizim sifatida o ‘rganadi,
uni boshqarish obyektlari va subyektlari transport, ombor xo'jaligi
va boshqarishni kompyuterlashtirishda zamonaviy texnik yutuq-
larni qollash asosida rivojlanadi;
—
tovar harakati jarayonlariga davlatning к о ‘magi.
Zamonaviy
sharoitlarda tovar harakatini nazorat qilish masalasi nafaqat
korxonalar darajasida, balki regionlar hamda mamlakat miqyosida
vujudga keladi.
Logistika qollanilishi yuqori darajadaligi mamlakatimizda
«tovar — pul» m unosabatlarining kengayishi va intensifi-
katsiyalashuvi, korxonalar o ‘rtasida xo‘jalik aloqalarining oshishi,
ishlab chiqarish infrastrukturasining rivojlanishi ham da kor
xonalar va tashkilotlaming xo'jalik mustaqilligining kengayishi
bilan bogliq.
Bozor munosabatlarining rivojlanishiga logistikaning ta ’siri.
M ahsulot ishlab chiqariiishidan to uning ishlab chiqarish
iste’moligacha boladigan moddiy oqimlarni tashkil etish va bosh
qarishga qo‘yiladigan logistika talablari mahsulot yetkazuvchi
32
bilan iste’molchi o‘rtasidagi aloqalarning rivojlanishiga yordam
beradi, 0 ‘zining iqtisodiy ko‘rsatkichlarini yaxshilash maqsadida
yetkazib beruvchi ham «ham kor — iste’molchi» talablarini
bajarishga, ham m ahsulotni yetkazish b o ‘yicha shartnom a
munosabatlarining rivojlanishi uchun sharoillarni yaxshilashga
intiladi.
Logistik qarashlarga amal qilish va gorizontal aloqalarni
rivojlantirib, korxonalar bir-biri bilan la’sischilarga xizmat ko‘rsa-
tish jarayonida yetkazish sifatini oshirishda va mahsulotni eng
kam xarajatlar bilan yetkazib borishda raqobatlashadi. Mahsulot
bozorida raqobatbardoshlikni oshirishning mustahkam usuli bolib
logistika hisoblanadi.
Logistika talablarini bajarishning muhim sharti bo‘lib mahsu
lotni tayyorlash, omborga joylashtirish, tushirish, yuklash va
jo ‘natishga ketadigan xarajatlarni kamaytirish yoMlarini qidirish
hisoblanadi. «Transport - ombor» amallariga ketadigan xarajat
larni kamaytirish ko‘p hollarda raqobatda va bozor munosabatlari
tizimida birinchilikni ta ’minlaydi.
Logistik boshqaruv mexanizminmg rivojlanishi va tadbiq etilishi
doimo moliyaviy zaxiralar va boshqa turdagi resurslarni jalb etish
bilan bog'liq.
Logistik tizim hamma bo‘g‘inlarining ishlash samaradorligiga
va bunda erishiladigan resurslar iqtisodiga, umuman iqtisodiy
islohotlarning samaradorligi, bozor munosabatlarining rivojlanishi
bogiiqdir.
Logistik amallar va xizmatlar xilma-xilligi xizmat ko‘rsatish
bo’yicha tashkilotlarning imkoniyatlarini sezilarli darajada kengay
tirish imkonini beradi. Oldinlari faoliyat ko‘rsatgan ulguiji savdo
bazalari va tashkilotlari kompleks xizmat ko‘rsatuvchi vositachi
tashkilotlarga aylanishmoqda, ular korxonalarga turli xil logistik
xizmatlar ko'rsatishadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
