М. Ф. Хакимова н. Х. Лутфуллаева

5. Кичик гуруҳларда ижодий изланишни ташкил этиш методи
 
1976 йили Тель-Авив университети профессори Ш.Шаран томонидан ишлаб 
чиқилган. Бу методда кўпроқ талабаларнинг мустақил ва ижодий ишига 
эътибор қаратилади. 
Талабалар алоҳида-алоҳида ѐки 6 кишилик кичик гуруҳларда ижодий 
изланиш олиб борадилар. Ижодий изланиш кичик гуруҳларда ташкил этилганда 
машғулотда ўрганиш лозим бўлган ўқув материали кичик қисмларга 

---

66 
ажратилади. Кейин бу қисмлар юзасидан топшириқлар ҳар бир талабага 
тақсимланади. Шундай қилиб, ҳар бир талаба умумий топшириқнинг 
бажарилишига ўз ҳиссасини қўшади. Кичик гуруҳларда топшириқ юзасидан 
мунозара ўтказилади. Гуруҳ аъзолари биргаликда маъруза тайѐрлайди ва гуруҳ 
талабалари ўртасида ўз ижодий изланишлари натижасини эълон қилади. Кичик 
гуруҳлар ўртасида ўтказилган ўқув баҳси, мунозара талабалар жамоасининг 
ҳамкорликда бажарган мустақил фаолиятининг натижаси, якуни саналади. 
Ҳамкорликда ишлаш натижасида қўлга киритилган муваффақиятлар гуруҳ 
жамоасидаги ҳар бир талабанинг мунтазам ва фаол ақлий меҳнат қилишига, 
кичик гуруҳларни, умуман гуруҳ жамоасини жипслаштиришга, аввал 
ўзлаштирган билим, кўникма ва малакаларни янги ва кутилмаган вазиятларда 
қўланиб, янги билимларнинг ўзлаштирилишига боғлиқ бўлади. 
Юқорида қайд этилган барча методларнинг ўзига хос хусусияти, мақсад 
вазифаларининг умумийлиги, талабаларнинг таҳсил олиш ва мулоқотдаги 
шахсий масъулиятини тақозо этиши, шунингдек, муваффақият қозонишга бир 
хил имкониятларнинг миавжудлигидир. Ҳамкорликда ўқитиш негизида 
мусобақа эмас, балки ҳамкорликда ақлий меҳнат қилиб, таълим олиш жараѐни 
ѐтади. 
Ўқитувчи таълим жараѐнида ҳамкорликда ўқитиш методларидан 
фойдаланиш мақсадида қуйидаги ишларни амалга оширади: 
-қайси мавзуларни ҳамкорликда ўқитиш методларидан фойдаланиб 
ўрганишни аниқлайди ва мазкур машғулотни тақвим-режада белгилайди; 
-ушбу мавзу бўйича талабаларга тавсия этиладиган ўқув топшириқлари 
ва уларни бажариш юзасидан кўрсатмалар тайѐрлайди; 
-ҳамкорликда ўқитиш методларидан фойдаланиб ўтиладиган машғулот 
тури, тузилиши ва боришини лойиҳалаштиради; 
-янги мавзу юзасидан талабалар билимини назорат қилиш учун тест 
савол-топшириқларини тузади. 
Биринчи гуруҳ “Мутахассислар тайѐрлаш” гуруҳи
 
Мазкур мавзу бўйича ўқув материали 4 қисмдан иборат бўлганлиги 
сабабли машғулотда қатнашаѐтган 24та талаба машғулот бошланишидан олдин 
4 хил рангдаги карточкалар ѐрдамида тенг сонли тўртта, 6 та талабадан иборат 
―мутахассислар тайѐрлаш‖ гуруҳига ажратилади. Улар ўзларига тегишли ўқув 
топшириқларини бажаради ва шу қисм бўйича ―мутахассислар‖га айланади. 
Иккинчи гуруҳ “Мутахассислар учрашуви” гуруҳи 
Рангли карточкаларнинг ҳар бирининг орқа томонида 1 дан 8 гача рақамлар 
ѐзилган бўлиб, барча рангли карточкалардаги рақамлар йиғиндиси гуруҳдаги 
талабалар сонига тенг бўлиши лозим. 
―Мутахассислар учрашуви‖ карточкаларнинг орқа томонидаги рақамлар 
асосида 8та гуруҳ ташкил этилиб, бу гуруҳлар таркибига бир хил рақамли 4 хил 
рангдаги карточкаларга эга бўлган 4 та талаба киради. Шуни қайд этиш 
керакки, бу гуруҳларда ҳар бир қисм (блок ѐки модул) ―мутахассиси‖ бўлиши 
шарт. 
Мазкур учрашувда ―мутахассислар‖ ўзлари эгаллаган билимларни навбат 
билан ўртоқларига баѐн қилади. Ушбу гуруҳларда ўқув материалининг 4та 

---

67 
қисми мантиқий кетма-кетликда қайта ишлаб чиқилади. Сўнгра ўқув материали 
юзасидан тузилган топшириқлар яхлит ҳолатга келтирилиб, гуруҳлар ўртасида 
савол-жавоб, мунозара ўтказилади.