M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

26

---

T a y a n c h i b o r a l a r
O'lchov ishlari. O'lchov xatoliklari, o'lchov asboblari, fizik
kattaliklar, aniqlik darajasi, bir qiymatli, ko'p qiymatli
o'lchashlar, normativ hujjatlar, texnik ekspertiza qonuniyatlari,
ekspertlar.
Tekshirish uchun savollar
1. Fizik kattaliklar haqida tushunchalar.
2.
O'lchov asboblariga nimalar kiradi?
3.
O'lchov ishlaridagi xatoliklar.
4. O'lchov asboblarini tekshirish.
5. O'lchov ishlarining turlari.
6. O'lchov asboblarining aniqlik darajasi.
7. Bir qiymatli o'lchov deganda nima tushuniladi?
8v K o'p qiymatli o4efaev deganda mma tiwhuraiadi? —
9. O'zaro bog'liq va bog'liq bo'lmagan qiymatlar.
10.
Normativ hujjat nima?
11. Normativ deganda nima tushuniladi?
12.
Texnik normativ hujjatlarga nimalar kiradi?
13.
O'lchov natijalarini qayta ishlab chiqish.
14. O'rtacha arifmetik qiymatlar farqi haqida tushuncha.
15. Matematik kutish nima?
16.
Normal taqsimlanish ehtimoli nima?
27

---

2-bob. T E M P E R A T U R A N I 0 ‘LC H A SH HAQ ID A A SO SIY
M A’L U M O T LA R VA 0 ‘L C H 0 V A SB O B L A R IN IN G
T A S N IF I
2.1. T em peratura va tem p eratu re shkalalari 
haqida asosiy m a’lum ot
T em p eratu ra — texnologik ja rayonlam ing m uhim param etri 
b o 'lib , am alda h am past, ham yuqori tem peraturalar bilan ish 
ko'rishga to 'g 'ri keiadi.
Jism ning tem peraturasi m olekulalarning issiqlik ta ’sirida hosil 
b o 'la d ig a n ic h k i k in e tik e n e rg iy a si b ila n x a r a k te r la n a d i. 
T em p eratu ra n i o 'lc h a sh a m ald a ikkisidan birining qizdirilish 
darajasi m a ’lum b o 'lg an ikki jism ning qizdirilishini taqqoslash 
yordamidagina m um kin bo'ladi. Jismlaming qizdirilganlik darajasini 
taqqoslashda u lam in g tem p eratu rag a bog'liq b o 'lg an va osongina 
o 'lc h a n a d ig a n fizik x o ssa la rid a n b iro rta sin i o 'z g a rtiris h d a n
foydalaniladi.
M o lekululam ing o 'rta c h a kinetik energiyasi va ideal gaz 
te m p e ra tu ra s i o rasid ag i b o g 'la n is h quy idagi fo rm u la b ila n
ifodalanadi: