М е ҳ н а т т а ъ л и м и ў Қ и т и ш м е т о д и к а с и



Download 8,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet61/103
Sana05.07.2022
Hajmi8,59 Mb.
#740343
TuriУчебное пособие
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   103
Bog'liq
Mexnat ta’limi metodikasi

Машкли 
тизим. 
Машина 
индустриясининг 
гуркираб ўсиши, 
ишчилар 
мехнатини интенсивлаш хисобига максимал фойда олишга интилиши мехнат 
жараёнларининг хаддан ташқарн бўлиниб кетишига олиб келди.
Ишчи энди бир катор алохида ски битта операцияни бажариш ўрнига машинани 
бошкариш ва унга хизмат кўрсатишдан иборат чекланган микдорда жисмоний мехнат 
усулларини бажариши керак бўлиб колли. Шунда хам бу усулларни акик, тич ва 
машинанинг ишлаш вакпига караб кагъий белгиланган вақтда бажариши шарт. 
Бундай характердаги мехнат уеуллари ва уни ташкил этувчи иш харакатларини факат


махсус машқ жараёнидагина ўзлаплириш мумкин эли. Ишлаб чикариш таълимининг 
мазкур тизими моторли- машкли тизим деб аталишипинг бойси хам ана шундадир. 
Иш-чилар тайёрлашнинг бу тизмани америкалик инженер Тейлор яратган. Унинг 
мазмуни катъий танлаб олинган мех.нат усуллари ва уларнинг элементлари (иш ва иш 
жараёнидаги харакат)ни механик тарзда машк килишдаи иборат. Таълим тизмини 
тугри мехнат усулларини гез шакллантиришга каратилган машк машгулотларнни 
муайян изчилликда бажарилиши билан характерланади. Бирок ўқуячининг алохида 
иш харакаглари ва усулларини бажариши кўминча операцияшшг ўзидан, бунинг 
устига мехнат жараёнларидан ажратган ҳолда амалга оширилади. бу эса уларни 
механик гарзда ўзлаштирилишига олиб келади, барча мехнат жараёнларинипг 
компонентлари ўртасидаги объектив мавжуд алока бузилади.
- ўқувчи инструктаждан ўтганига карамай, бундай шароитда ўзи бажараётган 
ишнинг мақсад ва вазифаларини чуқур тасанвур килолмайди. зеро унга у ёки бу 
ишлаб чикариш 
жараёни тугрисида 
умумий тизимлари аж-ратилган маълумотлар 
тушунтирилади.
Шундай қилиб, тахлил килинаётган тизимда ишчининг мехнат функциялари 
аввапгисига 
Караганда яиа хам чеклангандир. Illy сабабли мазкур ишлаб чикариш 
учун ишчилар тайёрлаш бир неча хафта, хатто бир неча кунни ташкил киларди, холос.
Мазкур тизим кўпгина нуксонлари бўлишига кара-масдан, у хар холда ёш 
ишчиларни мехнатга ургатишда муайян кимматга зга. Айникса унинг педагогик 
жихатдан киммати шундаки, бунда мехнат усуллари ва иш харакатлари амалда 
ўрганиш объекти хисобланади, бу зса хозирги кунда хам ахамиятини йўкотгани йўк.
Демак. бу холат ишлаб чикариш натижаси булган ишлаб чиқариш таълимининг 
моторли-машқли тизимни ва унга хос мехнат мазмуни унинг талаб ва максадларига 
гула мос келади, негаки, бу ишлаб чикариш мехнатни унга кадар бўлмаган мехнат 
усуллари хам иш харакатларига бўлипшлига ва ишчини машинанинг қўшимчаси 
(думи) га айлантиришга олиб келди.
5. 
Ҳозирги .замон шароитида касб таълими мазмунини мухим технологик 
жараёнларсиз (штамповка, болгалаш (ковка)қуйиш. пресслаш, деталлар устига 
занглатмайдиган бўёк суртиш) тасаввур килиб бўлмайди, бу юксак даражада 
ривожланган ишлаб чикаришда кенг таркалган бўлиши билан бирга келажак учун 
жуда истикболли хамдир.


Бу жараёнларни практикада амалга ошириш учун: тегишли асбоб-ускуналари 
бўлган мактаб ўкув кабинетлари ҳамда устахоналари. сапоаг корхопаларининг ишлаб 
чикариш 
цехлари, 
участка 
ва 
лвбораторияларидан 
(лаборатория-практика 
топширикларини бажариш хамда экскурсия танишуви тартибида) фойдаланиш: 
мумкин.
6.Ўқувчилар ўқув устахоналардаги 
машгулотларда касб таълими жараёнида 
ўзлари учун тушунарли тарчда типовой технологиянинг асосий принциплари билан: 
танишадилар. Бу юксак даражада ривожланган хозирги замом ишлаб чиқаришида 
етакчи рол ўйнайди.
Технология жараёнларини туркумлашнинг мохляти гояг куп сопли хилма-хил 
деталларни маълум белгилари (конструкция формалари, деталлар сиртининг 
ўхшашлиги. уларни ишлаш тартиби ва хокаэолар) га қараб классификациялаш, улар 
орасидан типик намуналарни ажратиш хамда улар учун ишлов беришнннг типовой 
технология жараёнлари ва мазораг методларини яратишдан: иборат..
Ҳозирги 
замон 
саноат 
ишлаб 
чиқаришида 
кўлланиладигам 
намума 
технологиянинг асосий қондаларини тегишли дидактик ишловдан ўтказиш вактида 
уларни: укувчилар учун тушунарли тарзда ифодалаш керак, негаки бу қоидаларни 
ўқувчилар ўкув устахоналаридаги: амалий фаолиятида ишга соладилар. Бунда улар 
мустакил равишда типовой деталлар ва буюмларга ииструктив-технологик карталар 
тузишни ўргамадилар.
7.Мехнат дарсларида ўқувчилар кучи билан мактаб эцтиёжи учум турли 
буюмлар 
(замонавий 
техниканинг 
рамзий модели, 
табиат конунларини 
намойиш қилиш учун приборлар )ни йшлашда жуда хилма-хил мосламалардан 
фойдаланмай туриб, ўқувчилар мехнатининг сифатли хамда унумдор бў.гишига 
эришиб бўлмайди.
Бундай мосламалар сифатида хар хил тугрилагичлар, чеклагичлар, кондукторлар. 
шаблонлар, тузатгичлар, тешик очиш ва эгиш жихозлари, кискичлар, чўзгичлар, 
игтамплар, пайвакдлаш жихозлари ва хоказолар хизмат қилиши мумкин. Шу билан 
бирга айрим деталлар ва буюмларни тайёрлашнинг типовой технологиясидан 
фойдаланиш, одатда, мосламаларнинг турларини бирмунча кискартиришга имкон 
берадиган типовой ускуналар яратишни назарда тутади.


Турли мосламаларни кўллаииш йўли билан килинадиган мехнат ўкувчиларда 
маънавий кониқиш ҳосил килади ва уларнинг фаолиятини активланлиради; мехиатга 
нжодий муносабатда бўлишни авж олдиришга ёрдам беради; машгулотларга 
КИ
1
ИҚИШИНН оширади.
8. 
Укувчиларда техникавий тафаккурнн ривожлантиришда ва уларни мехнатга 
ижодий муносабатда бўлиш рухида тарбиялашда деталлар, приборлар, техник 
моделлар конструкцияларини ўзгартиришни кўзда тутадиган махсус топшириклар, 
техник 
моделлар 
ва 
предметларпинг 
атайин 
охирига 
етказилмаган 
конструкцияларини тамомлаш, технология жараёнларини такомиллаштириш мухим 
аҳамиятга эгадир.
Бундай топширикларнинг ахамияти шундаки, улар ўкувчиларга ижодий 
мустақилликни ва техникавий идрокни, техннкага, технологияга ва ўзи ишлаб чиккан 
конструктив ечимларга пухта ва танкидий муносабатини намоем килиш имконини 
беради.

Download 8,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   57   58   59   60   61   62   63   64   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish