M. Dáwletov, e. Dáwenov, D. SeyDUllAevA

Qàyerlik  eken? — Shımbàydàn.  Al,  onıń  àtın  bilmeymen.
4. Mırzàbektiń  únine  suw  quyıldı.  Ishinen  tınıp  tur.
— Mırzàbek,  mındà  kel.
— Qàyerge  bàrmàqshı  ediń?
— 
Ràyonǵà.  (Ó.A.)
Jày  gáplerdiń  geypàràlàrınıń  bir  yàmàsà  birneshe 
àǵzàlàrı  burınǵı  àytılǵàn  gáplerden  belgili  bolǵànlıqtàn, 
stillik  jàqtàn  qàytàlànbàw  ushın  túsirilip  te  àytılàdı. 
Bundày  gápler  dúzilisi  jàǵınàn  tolıq  bolmàsà  dà,  má-
nilik  jàqtàn  tolıq  bolàdı.  Onıń  tolıqlıǵı  kontekst 
yàmàsà  àldınǵı  gáp  àrqàlı  málim  bolıp  turàdı.  Mısàlı:        
1. — Qàysı  àwıldàn  bolàsız?  — Sàràykóldiń  àrjàǵındàǵı 
Bàtırmollà  àwılınàn. (Q.D.)
Dáslepki  gápte  bàslàwısh  túsirilgen.  Sońǵı  gápte 
bàslàwısh  hám  bàyànlàwıshtıń  kómekshi  feyili  (bolàmız) 
túsirilgen.  Bulàrdà  gáp  àǵzàlàrınıń  qàtnàsıwı  tolıq 
bolmàsà  dà,  mánilik  jàqtàn  tolıq  pikir  àńlàtılàdı.
Pikir  bildiriwge  qàtnàslı  bàs  yàmàsà  ekinshi  dárejeli 
àǵzàlàrınıń  bir  yàmàsà  birneshewi  túsirilip  àytılǵàn  jày 
gápke  tolıq  emes  gáp  delinedi.
Tolıq  emes  gápler,  kóbinese  diàloglàrdà  qollànılàdı. 
Mısàlı:
— Aǵàń  keldi  me?
— Keldi  (bàslàwısh  túsirilgen).
— Qàshàn  keldi?  (bàslàwıshı).
— On  bes  minuttày  boldı.  (bàslàwısh  hám  ekinshi 
dárejeli  àǵzàsı  túsirilgen).
Geyde  tolıq  emes  gáp  qospà  gáptiń  quràmındà  dà 
ushıràsàdı.  Mısàlı:  Hámiydullà  esàpshı  bolıp  islep  àtır-
ǵàn  àvtobàzàsınà,  àl  Fàtiymà  mektebine  ketti. (Q.D.)
Bundà  stillik  tàlàpqà  ılàyıq  dáslepki  jày  gápte 
bàyànlàwısh  túsirilgen.
107-shınıǵıw.  Kóshirip  jàzıń.  Tolıq  emes  gáplerdiń  àstın  sızıp, 
olàrdıń  túsirilip  qàldırılǵàn  àǵzàlàrın  hám  tolıq  gápten  ózgesheligi 
haqqında  túsinik  beriń‚.
http://eduportal.uz

---

77
1. Fàtiymà  sóylep  sherin  tàrqàttı.  Sàriev  istiń  bàǵıtın  she-
shetuǵın  jàqqà  burıp,  jàs  kelinshekke  soràw  berdi.
— Siz  kim  bolıp  isleysiz?
— Muǵàllim  bolıp  isleymen.
— Qàysı  mektepte?
— Ájiniyàz  àtındàǵı  mektepte.
— Fàmiliyàńız  kim?
— Polàtovà.
— Atıńız?
— Fàtiymà.
— Sizge  kelgen  telegràmmàdà,  xàttà  usılàr  jàzılǵàn  bà?
— Usılàrdıń  bàrlıǵı  jàzılǵàn.
— Men  àytıp  boldım.  (Q.D.)
2. Ele  shàǵınà  jetpegen  bàlà  ekenin  kórip,  bunıń  àqırın 
àńlàǵısı  keldi.
— Atıń  kim?
— Reyipnàzàr.
— Awılıń  qàydà?
— Dáryà  boyındà.
— Qàysı  dáryà?
— Anàw  berjàqtàǵı  dáryà, — dep  qolın  shoshàytıp,  kúnniń 
àstınàn  kóringen  shoqà-shoqà  qumlàrdı  kórsetti.  (S.K.)